Amnezja globalna (TGA) występuje napadowo, nie ma zmian w badaniu EEG. Chory dotknięty amnezją w samochodzie, w sklepie, w pracy, na ulicy, rozpoczętą czynność kontynuuje prawidłowo. W tym okresie jest przytomny, zorientowany, w testach są zachowane intelektualne zdolności. W okresie napadu chory ma pamięć ułamkową (working memory), tylko w chwili budowania aktualnej czynności, chwilę mijającą zapomina i stale się o nią upomina, ponieważ nie ma utrwalania aktualnych zdarzeń w pamięci. Badania pamięci w okresie napadu wykazują zniesioną pamięć wstecz (amnesia retrograda), od kilku godzin do roku, oraz brak pamięci bieżącej (amnesia anterograda). Po ustąpieniu objawów nic z okresu amnezji nie pamięta, ale jest jej świadomy [15]. W jednostce tej jest zaburzona jedynie pamięć; jawa i świadomość, i cała czynność umysłowa istnieją prawidłowe. Szczegółowe badania pacjentów (Kritchevsky [16], Fisher i inni) przeprowadzone testami psychologicznymi w okresie napadu amnezji wykazują zgodnie, że poza pasywnym zachowaniem i jakimś poczuciem, że coś się dzieje (na pytanie: co- odpowiadają - nie wiem), występuje tylko zaburzenie pamięci. Czynności gnostyczne, na ile pozwala pamięć, są prawidłowe. Podobnie jak po obustronnych amputacjach płatów skroniowych istnieje blok świadomości do pamięci.

Są napady padaczki częściowej, podczas których chory ginie z domu i wędruje bez celu i pamięci, wykonuje prawidłowo czynności i podróżuje, doskonale radząc sobie w ulicznym ruchu. Atak mija - chory wraca do świadomości, do pamięci i do domu. Wszystkie mózgowe ośrodki pracują prawidłowo - bez świadomości, w obliczu konfiguracji bodźca odpowiadają odruchowo i prawidłowo na sytuacje. Należy zauważyć, że w tych ośrodkach (a dotyczy to wszystkich) świadomość nie ma dostępu do najwyższej mózgowej czynności i pamięci, albo one do świadomości. Jaźń pracuje bez świadomości, wystarczy uruchomić ogniwo łańcucha odruchowych czynności, a proces biegnie samoindukując kolejne fragmenty czynności znanej z pamięci ukrytej. O zachowaniu człowieka decyduje pamięć robocza odruchów. Chory płynie jak kra, którą niesie prąd wydarzeń. Mamy zachowaną jawę, wszystkie czynności wszystkich ośrodków mózgowych, jest zachowana jaźń z pamięcią ukrytą (implicit memory) [25], natomiast występuje odcumowanie świadomości, która nie ma dostępu do czynności ośrodków jaźni i pamięci (chory jest człowiekiem znikąd) [13].

Podobny rozdział jaźni i czynności pojęciowej obserwujemy w ślepocie mózgowej (agnozji Antona) [27], kiedy dochodzi do uszkodzenia korowych ośrodków wzroku [6]. W badaniu okulistycznym stwierdza się całkowitą ślepotę obustronną, chory w każdej sytuacji życiowej zachowuje się jak ociemniały: rękoma szuka jak czułkami, słuchem i dotykiem orientuje się w przestrzeni, jeśli nie zna otoczenia, albo się zmieniło, potyka się o przedmioty - a twierdzi, że widzi i aktualne sytuacje wzrokowe konfabuluje. Chory w swojej jaźni działa odruchowo, jakby nic się nie wydarzyło, w swojej czynności jest człowiekiem bez wzroku i nic o tym nie wie, posługuje się innymi zmysłami (dotykiem, słuchem); demonstruje ślepca - klinicznie. W agnozji Antona znika ośrodek i istnienie jego czynności, jest dziura w najwyższej mózgowej czynności. Jaźń, w swej scalającej się najwyższej czynności, scala się w postać bez ośrodka wzroku i jego czynności; takie zachowanie. Natomiast w czynności pojęciowej pacjent jest pewny wzroku, ale nie dochodzi do wypadków, ponieważ czynność mózgowa zachowuje się wbrew świadomości - spełnia wszelkie czynności po omacku, i to tak zdecydowanie, jak czynność pojęciowa zdecydowanie twierdzi, że widzi. Świadomość zachowuje się oddzielnie i odmiennie, deklaruje co innego, stanowi osobny ustrój czynności, działa w swej pojęciowej wyobraźni; nie posiadając bieżących danych wzrokowych zastępuje je pojęciami.

fot. istock

W swym pojęciowym życiu chory doświadcza świadomości widzenia bez zmysłu wzroku - nie potrzebuje go, bez dostępu do ośrodka - ślepoty nie czuje. W czynności pojęciowej nikt nie wymazał świadomości widzenia, dlatego konfabuluje. Dlaczego jaźń nie tworzy świadomości ślepoty, jeśli ją zachowaniem demonstruje- Gdyby najwyższa czynność mózgowa tworzyła świadomość taką, jakiej dowodzi chory w swojej jaźni, to byłaby to świadomość ślepoty, a nie doskonałego widzenia, gdyż w scalonej najwyższej czynności mózgowej powstaje jaźń ślepca, bez świadomości - taka, jaką widzimy w zachowaniu. Nie może być budowana w organicznej sieci wzrokowej świadomość widzącego, jeśli ta sama sieć buduje nienaganną czynność niewidomego. Nie ma dwu jaźni, z których jedna tworzyłaby świadomość, a druga nie. Czynność pojęciowa musi się tworzyć w sieci oddzielnej i innej niż buduje się odruchowa czynność mózgowa. Można powiedzieć, że czynność mózgowa tworzy świadomość ślepoty w sieci ośrodka wzrokowego i z nim znikła, bo chory nie zdaje sobie sprawy, że nie widzi. Ale - nie znikła, chory ma świadomość i kategorycznie twierdzi, że widzi; ta sama świadomość z innymi ośrodkami pracuje doskonale.