Od czasu, kiedy z grupy zaburzeń psychicznych wyodrębniono jednostkę w przyszłości nazwaną schizofrenią, trwają poszukiwania czynnika etiologicznego tej choroby. Początkowo była traktowana przez Emila Kraepelina i Eugena Bleulera jako organiczna choroba mózgu. Badania przeprowadzone w następnych latach stały się podstawą do sformułowania różnych teorii etiologicznych. Obecnie bierze się pod uwagę rolę czynników: genetycznych, biochemicznych, wirusowych, neurofizjologicznych, neuropatologicznych, interakcji rodzinnych, wpływu środowiska.
Badania nad wirusami a szczególnie nad wirusem Borna i związek seropozytywności ze zmianami anatomicznymi w mózgu może świadczyć o selektywnym uszkodzeniu niektórych struktur mózgu w wyniku zakażenia wirusowego. Bierze się pod uwagę hipotezę Perta mówiącą o wpływie białka wirusa na transmisję w ośrodkowym układzie nerwowym oraz możliwość blokowania niektórych receptorów. Rozważa się także rolę wirusów "latentnych" okresowo uczynniających się, co mogłyby wyjaśniać występowanie remisji i nawrotów [21].
Uszkodzenie bariery krew-mózg poprzez urazy okołoporodowe, infekcje w okresie prenatalnym, zmieniona reaktywność układu immunologicznego, wszystko to może predysponować do procesu autoimmunologicznego.
Wreszcie stres i jego wpływ na osłabienie układu odpornościowego [17] stanowią jeszcze jeden element mogący być czynnikiem spustowym dla wystąpienia objawów schizofrenii.
Wadą hipotezy immunologiczno-wirusowej jest nadal niemożność stwierdzenia czy odchylenia w układzie odpornościowym są skutkiem czy przyczyną schizofrenii, a także małe możliwości farmakoterapii przyczynowej. Próby leczenia interferonem, ze względu na wysoki koszt terapii i uzyskany nieduży stopień poprawy klinicznej nie mogą budzić nadziei na powszechne zastosowanie.
Piśmiennictwo
1. Achiron A., Noy S., Pras E., Lenereya J., Hermesh H., Laor N.: T-cell subse'ts in acute psychotic schizophrenic patients. Biol. Psychiatry. 1994, 35, 27-31.
2. Adeljaber M. H., Nair M. P., Schork M. A., Schwartz S. A.: Depressed natural killer cell activity in schizophrenic patients. Immunol-Invest. 1994, 23, 259-268.
3. Baker J., Masserano J., Wyatt R.J.: Serum cytokine concentrations in patients with schizophrenia. Schizophr. Res. 1996, 20, 199-203.
4. Chengappa K. N., Nimgaonkar V. L., Bachert C., Yang Z. W., Rabin B. S., Ganguli R.: Obstetric complications and autoantibodies in schizophrenia. Acta Psychiatr. Scand. 1995, 92, 270-273.
5. Dąbkowska M., Rybakowski J.: Stres, depresja i schizofrenia w aspekcie psychoimmunologicznym. Psychiatr. Pol. 1992, 5, 347-356.
6. Firer M., Sirota P., Schild K., Elizur A., Slor H.: Anticardiolipin antibodies are elevated in drug-free, multipty affected families with schizophrenia. J.-Clin.-Immunol. 1994, 14, 73-78.
7. Henneberg A. E., Horter S., Ruffert S.: Increased prevalence of antibrain antibodies in the sera from schizophrenic patients.Schizophr. Res.1994, 14, 15-22.
8. Jakóbisiak M.: Odporność nieswoista. W: Immunologia, red. Jakóbisiak M., Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa, 1996, 183-238.
9. Kantoch M., Blaskovic D.: Zakażenia płodowe. W: Wirusologia lekarska, PZWL, . Warszawa, 1996, 66-79.
10. Kaplan I. H., Sadock J. B.: Schizofrenia. W: Psychiatria kliniczna, Urban & Partner, Wrocław, 1998, 62-76.
11. Kotlicka-Antczak M., Rabe-Jabłońska J.: Schizofrenia neurorozwojowa - koncepcja rozwojowego pochodzenia niektórych postaci schizofrenii. Psychiatr. Pol., 1997, 5, 527-538.
12. Lasek W.:Cytotoksyczność komórkowa i zależna od przeciwciał. W :Immunologia, red. Jakóbisiak M., Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa, 1996, 308-324.
13. Leszek J.: Interferonowa teoria schizofrenii. Psychiatr. Pol., 1992, 5, 381-387.
14. Lipska B. K., Weinberger D. R.: Neurorozwojowy model zwierzęcy schizofrenii. Post. Psychiat. i Neurol., 1996, 5, 369-374.
15. Mackiewicz S., Wiktorowicz K.: Immunologia w zarysie, PZWL, Warszawa, 1990.
16. Maes M., Meltzer H. Y., Buckley P., Bosmans E.: Plasma - soluble interleukin-2 and transferrin receptor in schizophrenia and major depression. Eur. Arch. Psychiatry.-Clin. Neurosci, 1995, 244, 325-329.
17. Mausch K.: Psychika, system immunologiczny a problemy zdrowia i choroby. Psychiatr. Pol., 1995, 4, 435-454.
18. Naudin J., Mege J. L., Azorin J. M., Dassa D.: Elevated circulating levels of Il-6 in schizophrenia. Schizophr. Res., 1996, 20, 269-273.
19. Meligh L. G.: Schizofrenia. W: Psychiatria, red. Scully H. J., Wydawnictwo Medyczne U&P, Wrocław, 1998, 47-110.
20. O'Donell M. C., Catts S. V., Ward P. B., Liebert B., Loyd A., Wakefield D., Mc Conaghy N.: Increased production of Il-2 but not soluble sIl-2R in unmedicated patients with shizophrenia and schizophreniform disorder. Psychiatry Res., 1996, 65, 171-178.
21. Olajossy M.: Neuroimmunologia a schizofrenia. Pamiętnik IV Lubelskich Spotkań Naukowych, 1995, 76-79.
22. Ozcan M. E., Taskin R., Banoglu R., Babacan M., Tuncer E.: HLA antigens in schizophrenia and mood disorders. Biol. Psychiatry, 1996, 39, 891-895.
23. Pniewski R.: Neuroimmunologia a schizofrenia. Pamiętnik IV Lubelskich Spotkań Naukowych, 1995, 80-83.
24. Rapaport M. H., Mc Allister C. G., Pickar D., Tamarkin L., Kirch D. G., Paul S. M., CSF IL-1 and IL-2 in medicated schizophrenic patients and normal volunteers, Schizophr-Res., 1997, 25, 123-129.
25. Reichelt K. L., Landmark J.: Specific IgA antibody increased in shizophrenia. Biol. Psychiatry, 1995, 37, 410-413.
26. Rokita H.: Rola interleukiny-1, interleukiny-6 oraz cytokin z rodziny interleukiny-6 w OUN. W: Neuroimmunologia. XI Zimowa Szkoła Instytutu Farmakologii PAN, Mogilany 1994, red. Skowron-Cendrzak A., Kubera M., Wydawnictwo Platan, 1994, 69-73.
27. Rybakowski F.: Zakażenia wirusem Borna u osób z chorobami psychicznymi i neurologicznymi. Post. Psychiat. i Neurol., 1997, 5, 375-382.
28. Rybakowski J.: Czynniki etiopatogenetyczne schizofrenii - implikacje terapeutyczne. Post. Psychiat. i Neurol., 1997, 6, 23-30.
29. Rybakowski J.: Czynniki immunologiczne w patogenezie schizofrenii. Post. Psychiat. i Neurol., 1994, 3, 349-350 .
30. Rybakowski J.: Postępy w badaniach nad etiopatogenezą schizofrenii w latach dziewięćdziesiątych. Psychiatr. Pol., 1997, 5, 513-526.
31. Rybakowski J.: Zmiany immunologiczne w chorobach afektywnych i schizofrenii. W: Neuroimmunologia. XI Zimowa Szkoła Instytutu Farmakologii PAN, Mogilany, 1994, red. Skowron-Cendrzak A., Kubera M., Wydawnictwo Platan, 1994, 89-97.
32. Skowron-Cendrzak A.: Czy mózg jest miejscem immunologicznie uprzywilejowanym? W: Neuroimmunologia. XI Zimowa Szkoła Instytutu Farmakologii PAN Mogilany, 1994, red. Skowron-Cendrzak A., Kubera M., Wydawnictwo Platan, 1994, 75-81.
33. Służewska A., Rybakowski J., Sobieska M.: Zmiany immunologiczne schizofrenii. Post. Psychiatr. i Neurol., 1997, 6, 23-30.
34. Smalley R.V., Borden E. C.: Interferons: current status and future directions of this prototypic biological. Springer Semin. Immunopathol., 1986, 9, 73-83.
35. Spivak B., Radwan N., Bartur P., Mester R., Weizman A.: Antinuclear auto-antibodies in chronic schizophrenia. Acta Psychiatr. Scand., 1995, 92, 266-269.
36. Wańkowicz A.: Zjawiska autoimmunologiczne. W: Immunologia, red. Jakóbisiak M, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa, 1996, 499-528.
37. Wilke I., Arolt V., Rothermund M., Weitzsch C., Horrberg M., Kirchner H.:Investigations of cytokine productio in whole blood cultures of paranoid and residual schizophrenic patiens. Eur. Arch. Psychiatry. Clin. Neurosci. 1996, 246: 279-284.
38. Wojtanowska M., Rybakowski J.: Badania przeciwciał u chorych na schizoferenię. Badania nad schizofrenią, 1998, 1, 553-562.
39. Wojtanowska M., Rybakowski J.: Zmiany odporności humoralnej i komórkowej w schizofrenii. Psychitr. Pol., 1992, 5, 347-356.
40. Yang Z. W.,Chengappa K. N., Shurin G., Brar J. S., Rabin B. S., Gubbi A. V., Ganguli R.: An association between anti-hippocampal antibody concentration and lymphocyte production of Il-2 in patients with schizophrenia. Psychol. Med. 1994, 24, 449-455.