Omówienie artykułu: Parnas J.: A disappearing heritage; the clinical core of schizophrenia. Schizophrenia Bulletin Advance Access published July 19, 2011.
Doi:10.1093/schbull/ssbr081

Jak pisze Josef Parnas celem jego artykułu jest próba opisania tego, jak konceptualizowano schizofrenię w kontynentalnej psychiatrii europejskiej – jak widziano ją od czasów Kraepelina i Bleulera, aż do 8 i 9 rewizji ICD ( czyli przed czasami obecnie panującej ICD-10; bowiem ICD -8 to rok 1974).
Jego zdaniem wiedza o podstawowych cechach tej choroby stopniowo uwiędła w zoperacjonalizowanych zmianach koncepcji schizofrenii. Parnas pisze o „clinical core of schizophrenia” – klinicznym rdzeniu schizofrenii oraz „fundamental decriptive features of schizophrenia” – podstawowych cechach opisowych schizofrenii. Te fundamentalne, podstawowe, zasadnicze cechy schizofrenii stały się obce klinicystom, częściowo z powodu reifikacji kategorii diagnostycznych jak i z powodu spadku poziomu wiedzy psychopatologicznej.
Spojrzenie na schizofrenię w okresie przed wprowadzeniem jej zoperacjonalizowanych kryteriów może być, jego zdaniem, widziane jako punkt kulminacyjny badań psychopatologicznych. Natomiast modyfikacja koncepcji schizofrenii zawarta w DSM-IV i ICD-10 pociąga za sobą ważne konsekwencje kliniczne i badawcze.

Czym jest schizofrenia?

Parnas rozpoczyna swoją odpowiedź na to pytanie od zacytowania i krytyki definicji zawartej w DSM-IV-TR. Definiowanie schizofrenii przez objawy (pozytywne, negatywne) i przez to czym ona nie jest (nie-organiczna, nie-afektywna) nie mówi wiele, co jest specyficzne dla schizofrenii.

Osoby opisujące psychopatologię schizofrenii w tradycji europejskiej zgadzały się, że istnieje „coś”, co da się opisać w sposób odróżniający tą chorobę i typowy dla schizofrenii. Pewien fenomen, „coś” charakterystyczna dla schizofrenii. To „coś” reprezentuje „rdzeń” schizofrenii, którego właściwości nie zmieniają się, nie fluktuują, jak leżące na powierzchni tego fenomenu objawy psychotyczne. Są to cechy, które odzwierciedlają istotę i strukturę choroby. Ten „rdzeń” nie jest konstruktem, ale posiada fenomenologiczna realność, można go spostrzegać i obserwować. Może on być trudny do werbalnego zdefiniowania, trudno uchwytny. „Rdzeń” ten był spostrzegany jako cecha, a nie przemijający stan.

Bleuler był jedną z pierwszych osób, które czyniły rozróżnienie pomiędzy podstawowymi cechami, specyficznymi dla schizofrenii i dodatkowymi objawami, niespecyficznymi związanymi z aktualnym stanem, które pojawiają się w trakcie epizodów psychotycznych (omamy, urojenia, cechy katatoniczne) Te fundamentalne cechy, podkreślane także przez Kraepelina i innych – to autyzm, formalne zaburzenia myślenia, ambiwalencja, zmiany dotyczące sfery afektywno-emocjonalnej i ekspresji, zmiany struktury „ja”, zaburzenia woli, działania i zachowania i tak zwane „schizofreniczne otępienie”.

Te podstawowe objawy zachodzą na siebie wzajemnie, toteż Parnas zajmuje się w swoim omówieniu głównie schizofrenicznym autyzmem, który zawiera w sobie aspekty pozostałych jej fundamentalnych symptomów. Koncepcja autyzmu w schizofrenii odzwierciedla podstawowy kształt tej choroby.

Bleuler definiował autyzm w schizofrenii jako oderwanie od realności i pogrążenie w bogatym życiu fantazyjnym. Opisywał liczne manifestacje kliniczne pod wspólnym mianem autyzmu: słabą zdolność do wchodzenia w kontakt z innymi, wycofanie i niedostępność, tendencje negatywistyczne, zobojętnienie, sztywne nastawienia i zachowania, osobista hierarchia wartości i celów, niewłaściwa ekspresja emocjonalna i zachowania, idisynktatyczne myślenie i logika oraz skłonność do formowania urojeń. Ten opis zawiera wzajemne powiązane aspekty ekspresyjne, dotyczące zachowania, subiektywne (kognitywne, afektywne) oraz egzystencjalne. Były one wyjaśniane przez dysocjację (rozluźnienie asocjacji), niedopasowanie zarówno pomiędzy i wewnątrz zakresów i treści świadomości. Autyzm w schizofrenii ujawnia niezgodność wewnątrz procesów świadomości.