Czym się różnią zaburzenia lękowe od normalnego lęku

Zaburzenia lękowe mogą być początkiem choroby o określonych, charakterystycznych objawach.
Stany lękowe zaczynają być chorobą jeśli:

• pojawiają się często i ich nasilenie jest znaczne,
• powodują dyskomfort, sprawiają cierpienie lub ból,
• ich nasilenie zakłóca prawidłowe funkcjonowanie psychiczne człowieka,
• powodują zmiany zachowania polegające na unikaniu określonych sytuacji lub miejsc i są wyraźnym wewnętrznym ograniczeniem swobody jednostki.

 

Prawie zawsze źródłem zaburzeń lękowych jest zbyt silny lub zbyt długo trwający stres i w efekcie przeciążenie psychiczne. Część zaburzeń lękowych może doprowadzić pacjenta do powikłań chorobowych z których najczęstszymi są depresje i uzależnienia.

O ile naturalny lęk jest zjawiskiem, którego doświadczają w czasie życia wszyscy ludzie to stany lękowe są nieprawidłową utrwaloną odpowiedzią powstałą z nasilonych biologicznie reakcji. O ile lęk jako sygnał jest zjawiskiem normalnym wskazującym na istotne zagrożenie lub też na istnienie kryzysu wewnętrznego czy zewnętrznego, o tyle lęk jako objaw sygnalizuje pojawienie się określonych zaburzeń nerwicowych lub innych schorzeń psychicznych. Samo przeżycie lęku powstaje w mózgu, jednak dokuczliwe objawy najczęściej pojawiają się „na obwodzie” - w ciele pacjenta.

Atak paniki jest skrajnym przejawem lęku. W ataku paniki psychiczne i fizyczne symptomy lęku są zdecydowanie silniejsze. Pojawia się bardzo mocne kołatanie serca, krótki, przyspieszony oddech, nudności, zawroty głowy i wreszcie silne pocenie się z dreszczami. Atak występuje początkowo zazwyczaj w sytuacji związanej z zaniepokojeniem. Później jednak może występować niezależnie od przeżywanej sytuacji. Atak może pojawić się w każdym momencie, nawet w czasie snu. Nasilenie jego narasta jak burza i przybiera zatrważające wymiary. Narastanie owo trwa krótko, zaledwie kilka sekund i w ciągu kilku minut ujawniają się wszystkie zasadnicze objawy psychiczne i fizyczne. I mimo, że słabnie dość szybko, panika pozostawia w pamięci niezatarte piętno. Ataki mogą następować jeden po drugim, w ciągu kilku godzin czy dni. Pacjenci doświadczający takich serii napadów czują się bliscy szaleństwa lub popełnienia samobójstwa.

 

fot. ojoimages

Sam atak paniki nie zagraża życiu ani nie jest niebezpieczny. Przeżycie go jest jednak ciężkim doświadczeniem. Napady paniki mają niekorzystne następstwa na psychikę chorego i w sposób zasadniczy zmieniają jego zachowanie. Osoby cierpiące na nie zaczynają odczuwać nieprzeparty lęk, związany z miejscami i sytuacjami, w których pojawiły się one uprzednio. Najczęściej są to miejsca, gdzie prywatność człowieka z konieczności bywa ograniczona, takie jak: supermarkety, centra handlowe, sale kinowe i teatralne, ale również sale wykładowe. Lęki i napady paniki występują również w sytuacjach, gdy ewentualna ucieczka jest utrudniona. Dlatego pojawiają się w samolotach, autobusach czy tramwajach. Osoba, u której napady zaczęły występować, zaczyna unikać miejsc gdzie uprzednio miały miejsce. Z czasem ich liczba rośnie, a jedynym schronieniem pozostaje dom lub ucieczka do pogotowia czy do szpitalnej izby przyjęć.

Tak więc ataki paniki, lęk antycypacyjny (lęk przed nimi) oraz unikanie miejsc i sytuacji tworzą koło wzajemnych oddziaływań i występują u każdego pacjenta, jeśli tylko dochodzi do powtarzania się napadów. Lęk przed zatłoczonymi miejscami to agorofobia. Jest on częstym elementem stanów lękowych i napadów paniki. Uważa się, że jeden napad paniki nie pozwala rozpoznać opisywanej dolegliwości. Pojedyncze napady przytrafiają się wielu zdrowym osobom. Aby postawić takie rozpoznanie należy być pewnym, że lęk czy panika nie wystąpiły w sytuacjach realnego zagrożenia. Ponadto, konieczne do rozpoznania jest stwierdzenie występowania lęku antycypacyjnego oraz pojawienie się zmian w zachowaniu osoby badanej związanej z unikaniem miejsc i sytuacji zagrażającej wystąpieniem lęku.