Reklama:

Psychologia otyłości

mgr Monika Bąk–Sosnowska Zakład Psychologii ŚlAM i Poradnia Leczenia Chorób Metabolicznych „Waga” w Katowicach

Ten tekst przeczytasz w 10 min.

Psychologia otyłości

medforum

Złe odżywianie a nadwaga

Szacuje się, że już ponad 50% Europejczyków w wieku 35 - 64 lat ma nadwagę lub otyłość. W Polsce otyłych jest około 30% kobiet i 20% mężczyzn...

Reklama:

Problemy psychologiczne

Dla większości osób otyłych nadmierna masa ciała wiąże się z dyskomfortem nie tylko fizycznym, ale i psychicznym.

W mniejszym lub większym stopniu doświadczają oni następujących trudności:

  • Brak akceptacji własnego wyglądu - otyłe osoby najczęściej wstydzą się swojego ciała, zwykle starają się unikać luster i fotografów, a ich wysiłki skupione są raczej na tuszowaniu niedoskonałości figury niż na jej upiększaniu - to zostawiają sobie do czasu, aż ich sylwetka osiągnie idealne rozmiary i troska o ciało stanie się bardziej uzasadniona.
  • Zaburzone postrzeganie własnego ciała - przynajmniej część osób otyłych ma tendencje do pomniejszania swoich rozmiarów, dlatego posiadana w ich umyśle reprezentacja ciała jest zniekształcona; wstyd i brak akceptacji wynika raczej z obecności wskaźników obiektywnych, takich jak: opinie innych osób, wskazania wagi czy rozmiar ubrania, niż z wewnętrznego przekonania
  • Obniżony nastrój - wynika z niezadowolenia ze swojego wyglądu, subiektywnych trudności w opanowaniu apetytu, krytycznych uwag ze strony innych osób i małej skuteczności podejmowanych środków zaradczych; zazwyczaj wiąże się z podwyższonym poziomem lęku i niepewności; często jest maskowany, u znaczącej liczby osób może jednak przerodzić się w depresję.
  • Poczucie winy - związane jest z brakiem silnej woli i samokontroli.
  • Niskie poczucie własnej wartości - wynika z rozbieżności pomiędzy „ja idealnym”, a „ja realnym”.
  • Poczucie krzywdy i rozżalenia - spowodowane jest negatywnymi ocenami ze strony innych ludzi dotyczącymi braku motywacji do schudnięcia i troski o siebie, nie uwzględniającymi jednak faktu, iż wiele osób otyłych nieustannie, tyle że bezskutecznie podejmuje próby zmiany swojego wyglądu na bardziej akceptowany.
  • Poczucie bezsilności i braku wpływu na sytuację - związane z wielokrotnymi próbami stosowania różnorakich diet i środków wspomagających odchudzanie, po których waga prędzej czy później wraca do punktu wyjścia, a niejednokrotnie jeszcze go przekracza.
  • Obsesyjne myślenie o jedzeniu i kaloriach - wynika po części z obawy by nie przytyć, a po części z nieustannych starań aby schudnąć; obie sytuacje łączą się zazwyczaj z częstym odczuwaniem głodu, powstrzymywaniem się od jedzenia lub uleganiem kolejnej pokusie.
  • Zaburzenia w relacjach z innymi ludźmi - mogą dotyczyć wycofywania się z kontaktów interpersonalnych albo wprost przeciwnie, zajmowania w towarzystwie znaczącej pozycji pomimo odczuwanego wstydu, niepewności czy obniżonego nastroju; w tym drugim przypadku ważną rolę odgrywa typowa dla wielu osób otyłych skłonność do zabiegania o akceptację otoczenia, która wiąże się z gotowością do niesienia pomocy i nieumiejętnością odmawiania; pomimo tego, że taka strategia dla samego zainteresowanego wiąże się ze wzrostem poczucia zależności od innych i niekorzystnym przesunięciem własnych granic, najczęściej przynosi oczekiwane efekty w postaci wzrostu sympatii otoczenia,; innym powodem dodającym swobody i pewności siebie jest fakt, że duża część kontaktów towarzyskich wiąże się z jedzeniem, natomiast jedzenie w bezpiecznej atmosferze, wśród znanych i lubianych osób jest dla ludzi otyłych sytuacją przyjemną, wyzwalającą pozytywne uczucia i pozwalającą chociażby na chwilę zapomnieć o uporczywym problemie.

 

fot. panthermedia

Jedzenie niekontrolowane

Jest wiele przyczyn, dla których ludzie sięgają po jedzenie, pomimo że tak naprawdę wcale nie czują się głodni. Obok estetycznego i zachęcającego zmysły widoku i zapachu potraw oraz zachęt ze strony innych ludzi np. przy okazji spotkań towarzyskich, szczególną rolę odgrywają:

  • Redukowanie za pomocą jedzenia przykrych stanów psychicznych jest dosyć częstą praktyką, nie tylko u osób o nadmiernej masie ciała. Zmęczenie, stres, codzienne niepowodzenia czy niezadowalające relacje z innymi ludźmi powodują napięcie psychofizyczne. Ponieważ nie jest to przyjemny stan, naturalnym jest dążenie do jak najszybszego rozładowania go. Ludzie najczęściej wybierają takie sposoby, które na podstawie doświadczenia uważają za skuteczne i szybkie. Dla wielu takim sposobem jest jedzenie. Zjadają wtedy w stosunkowo krótkim czasie ogromne ilości pożywienia, często nie kontrolując ani jego rodzaju, ani ilości. Przestają jeść dopiero wówczas, gdy żołądek ogarnia uczucie bolesnego wypełnienia, a ciało przyjemnie się rozluźnia.
  • Jedzenie nawykowe jest związane z automatycznym spożywaniem pokarmów w trakcie wykonywania innych czynności, np. oglądania telewizji, czytania. Również w tym przypadku objętość pożywienia ani ilość zawartych w nim kalorii praktycznie nie podlega kontroli. Rodzaj pożywienia może być uwarunkowany indywidualnie lub kulturowo i dopasowywany do konkretnej sytuacji (np. popcorn w kinie).
  • Nieumiejętność odczytywania sygnałów z własnego ciała prawdopodobnie dotyczy nie tylko głodu i sytości, ale wiąże się z odcięciem od ciała w ogóle oraz z trudnością identyfikowania i zaspokajania jego potrzeb. Może być spowodowana brakiem treningu w tym zakresie wynikającym z faktu, że przez długi okres czasu (np. dzieciństwo) inne osoby decydowały o porze, wielkości i składzie posiłków. Kiedy umiejętność rozpoznawania wewnętrznych bodźców zostaje zakłócona, jedynymi wskazówkami stają się bodźce zewnętrzne, np. pora dnia lub widok czy towarzystwo jedzących osób. W sytuacji kiedy osoba znajduje się w częstym kontakcie z atrakcyjnie wyglądającym i pachnącym pożywieniem, może doprowadzać do niekontrolowanego przejadania się i zwiększania masy swojego ciała bez poczucia bezpośredniego wpływu na tą sytuację.

POWIĄZANE DYSKUSJE NA FORUM Z KATEGORII Psychoterapia

Czuję się bezużyteczna
Już nie wiem co ze sobą zrobić. Mieszkam w ośrodku, który rzekomo miał mi pomóc stanąć na nogi, zamiast tego czuję się coraz gorzej i gorzej. Kiedy proszę o psychologa to mówią mi tylko "Jesteś na in...
Ubezwłasnowolnienie
Witam, po krótce postaram się opisać problem z którym zmagam się ja i moja rodzina. Małżeństwo moich rodziców od samego początku jest czystą fikcją. Mój ojciec który przez ostatnich 30 lat więcej ...
Przewaga dziewczyn gdzie poznać partnera?
24 lata kończę w tym miesiącu. W tym roku kończę studia na kierunku biologia w tym roku, tak że obrona magisterki przede mną. W związku nie byłam i nie jestem aktualnie. Czasami z tego powodu jest m...
Przewaga dziewczyn wszędzie. Boję się, że nie poznam partnera. Gdzie poznać kogoś? Proszę o pomoc
24 lata kończę niedługo, bo już za 2 tygodnie. Kończę studia na kierunku biologia w tym roku, także obrona magisterki przede mną. W związku nie byłam i nie jestem aktualnie. Czasami z tego powodu...
Depresja i opuszczenie przez kogoś, kogo kocham
Witam. Mam 40 lat. Z pierwszego związku mam dwójkę dzieci - dwóch synów 5-letniego i 12-letniego. Dla 12-letniego jestem rodziną zastępczą, gdyż moja poprzednia partnerka mnie zdradziła, jednak wziął...
Reklama:
Reklama: