H. Borzyszkowska wyjaśnia, że nauczyciel powinien wyrażać swe życzenia i żądania w sposób bardzo konkretny, np. “włóż płaszcz, a teraz włóż rękawiczki”, a nie “ubierz się”. Nie powinien mówić “nie zostawiajcie książek na ławkach”, lecz “schowajcie swoje książki do teczek”, aby skierować uwagę dzieci na to, co rzeczywiście powinny zrobić. Nauczyciel powinien raczej chwalić dziecko za pracę i dobre chęci niż za efekt tych starań, dostrzegać jego wysiłek, a ignorować małe niedociągnięcia. Dziecko upośledzone potrzebuje potwierdzenia, że nauczyciel wierzy w jego możliwości.
W wychowaniu dziecka upośledzonego w stopniu lekkim duże znaczenie ma zespołowe wychowanie i nauczanie. Ponieważ dzieci łatwiej uczą się na przykładzie, przez naśladownictwo, dlatego wiele umiejętności nabywają szybciej będąc w grupie innych dzieci. Atmosfera wspólnego wysiłku mobilizuje je, chętniej spełniają wymagania, gdy widzą, że spełniają je również inne dzieci. W przedszkolu dziecko uczy się przede wszystkim funkcjonowania społecznego w środowisku rówieśniczym, współdziałania z grupą, samodzielności i samoobsługi. Przedszkole spełnia ponadto zasadnicze zadanie: przygotowuje dziecko do nauki w szkole (specjalnej). Dzieci z inteligencją niższą niż przeciętna i upośledzeniem umysłowym, pozostawione same sobie w standardowym systemie wychowania i nauczania, oceniane bez uwzględnienia ich ograniczonych możliwości, świadome wymagań otoczenia przerastających ich możliwości, już na poziomie przedszkola będą dziećmi z niepowodzeniami dydaktycznymi i trudnymi wychowawczo. Aby temu zapobiec konieczna jest wcześniej rozpoczęta praca terapeutyczno-wychowawcza.

Wydaje się, iż przedstawiona wiedza na temat zasad procesu rewalidacji dzieci upośledzonych umysłowo może stanowić inspirację do właściwego kształtowania postaw u ich opiekunów. Umożliwia tym samym stwarzanie takich sytuacji wychowawczych, które sprzyjają najpełniejszemu rozwojowi osobowości dzieci o obniżonym potencjale intelektualnym.

Bibliografia:

1. Birch A., Malim T. (2001) “Psychologia rozwojowa w zarysie”, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
2. Bogdanowicz M. (1991) “Psychologia kliniczna dziecka w wieku przedszkolnym”, Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, Warszawa.
3. Garczyński S. (1972) “Potrzeby psychiczne. Niedosyt, zaspokojenie.” Wydawnictwo Nasza Księgarnia, Warszawa.
4. Red. Haring N. G., Schiefeldbusch R. L. (1973) “Metody pedagogiki specjalnej”, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
5. Harwas-Napierała B., Trempała J. (2001) Psychologia rozwoju człowieka”, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
6. Red. Kirejczyk K. “Upośledzenie umysłowe”, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
7. Przetacznik-Gierowska M., Makiełło-Jarża G. (1992) ”Psychologia rozwojowa i wychowawcza wieku dziecięcego”, Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, Warszawa.
8. Red. B. Suchodolski (1985) “ Pedagogika”, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.