Reklama:

Skuteczne porozumiewanie się jako nieodłączna umiejętność pracy lekarza

mgr Maciej Kolebacz, psycholog

Ten tekst przeczytasz w 11 min.

Skuteczne porozumiewanie się jako nieodłączna umiejętność pracy lekarza

ojoimages

Wizyta u lekarza

Lekarz, jako zawód wiąże się z większą odpowiedzialnością niż którykolwiek inny. Lekarz jest zmuszony do ustawicznego poszerzania swojej wiedzy i orientowania się w coraz bardziej skomplikowanych technologiach. Dlaczego zatem powinno się wymagać od niego znajomości podstaw zupełnie innej dziedziny wiedzy, jaką jest psychologia? Dlaczego wielu autorów podręczników psychologii lekarskiej uznaje umiejętności interpersonalne lekarzy za nieodłączne dla ich pracy? W poniższym tekście spróbuję odpowiedzieć na te pytania.

Reklama:

Choroby psychosomatyczne

Człowieka współczesna medycyna, a także psychologia – mimo oczywistych różnic metodologicznych – traktują niemalże a priori jako całość somatopsychiczną. Oznacza to ni mniej, ni więcej, że granice między sferami (pomijamy tutaj na razie ontologiczne implikacje pojęcia „sfera”) soma i psyche są płynne i niewyraźne. Obie sfery oddziałują na siebie wzajemnie – w każdym aspekcie istnienia człowieka. Znajduje to wyraz w nowej definicji zdrowia stworzonej przez WHO, w której zdrowie oznacza „pełny dobrostan psychiczny, fizyczny i społeczny”, a nie jak definiowano je wcześniej – tylko „brak choroby”.

Pobyt człowieka w szpitalu, a nawet sytuacja zwykłej diagnozy u lekarza rodzinnego spełniają wszelkie warunki sytuacji stresowej, bądź ogólniej rzecz ujmując sytuacji trudnej w rozumieniu psychologicznym. Sytuacja trudna nieodłącznie łączy się ze stresem, wręcz sama go generuje. Ma różnoraki wpływ na pacjenta, objawiający się między innymi przeciążeniem (kiedy nadmiar bodźców stresogennych wywołuje w człowieku uczucie przytłoczenia), poczuciem zagrożenia (bodźce stresogenne mają charakter zagrażający bądź samej jednostce, bądź też jej zasobom) , deprywacją (elementarne potrzeby pacjenta nie mogą być zaspokojone, np. choroba niweluje jego dotychczasowe kontakty społeczne).


Choroba dezorganizuje dotychczasową strukturę życia pacjenta. Jego dążenia zostają zmienione, pozostając w konflikcie opisanym przez K. Lewina, konfliktach typowych, także dla zdrowych ludzi, jednak w tej sytuacji ponad miarę zintensyfikowanych. Koncepcja Lewina przewiduje trzy typy takowych konfliktów: konflikt dążenie myśli, przejawiającej się stałym i nieprzyjemnym dla jednostki sprzecznym stosunkiem do dwóch przeciwstawnych celów, np. między perspektywą wymarzonych wakacji zagranicznych, a perspektywą pobytu w sanatorium, co do którego jednostka spodziewa się, że pomoże on jej w dręczącej ją chorobie. Inny typ konfliktu polega na sprzeczności unikanie – unikanie, polegającym na bolesnym w sensie psychologicznym wyborze mniejszego zła, np. cierpiący pacjent nie może zdecydować się na ryzykowną operację. Ostatnim typem konfliktu wewnętrznego jest konflikt dążenie – unikanie, kiedy to jednostka waha się zdecydować się na działanie, które najprawdopodobniej przyniesie jej korzyść, ale które wiąże się z jakimś rodzajem straty, którą jednostka najprawdopodobniej poniesie, np. wyleczenie zęba wiąże się z bólem borowania lub wyrwania, bądź też wizyta u lekarza rozwieje jej wątpliwości co do stanu swojego zdrowia, ale może także oznaczać diagnozę nowotworu. Z punktu widzenia psychologii najtrudniejszy psychologicznie, tj. niosący ze sobą najwięcej potencjalnych kosztów jest ostatni typ konfliktu.

 

fot. pantherstock


Sytuacja utraty zdrowia budzi frustrację (stan psychiczny powstały w wyniku deprywacji najszerzej pojętych potrzeb). Frustracja z kolei powoduje pojawienie się reakcji podmiotu takich jak:

  • bezpośrednia próba uporania się z przeszkodą, tzn. pójście do lekarza i najbardziej racjonalna odpowiedź na chorobę
  • próba jej obejścia – zaprzeczanie chorobie, nałogi
  • zastąpienie jednego celu innym – spowodowane działaniem mechanizmów obronnych psychiki, o których dalej, próby zapomnienia o dolegliwościach, przejawiające się np. raptownym zaangażowaniu się w pracę
  • agresja – reagowanie wrogimi i nieakceptowanymi społecznie zachowaniami na stres spowodowany cierpieniem
  • agresja z przemieszczeniem – jak poprzednio, z tym, że obiektem agresji są zupełnie niezwiązane z pierwotną przyczyną frustracji osoby, czy też przedmioty
  • fiksacja – swoiste „zawieszenie się” na jakimś przedmiocie, czynności
  • regresja – powrót do zachowań typowych dla wcześniejszych stadiów rozwoju, np. płacz
  • apatia – reagowanie obojętnością.


Sytuacja trudna, jako że zagraża w pośredni lub bezpośredni rudymentarnym zasobom człowieka powoduje większą niż na ogół aktywację mechanizmów obronnych ego (należy tutaj także zaznaczyć, że działają one zawsze w czasie naszego życia, tym niemniej w sytuacjach trudnych intensywniej, a także, że podlegają one swoistemu wartościowaniu, ze względu na swoją wartość w procesie obiektywnego rozwiązania problemu).

POWIĄZANE DYSKUSJE NA FORUM Z KATEGORII Inne tematy

🍁🎉 KONKURS! Jesienna chandra: jak sobie z nią radzić? Odpowiedz na pytanie i wygraj zestaw kosmetyków! 🍁🎉
Cześć Wszystkim! Mamy przyjemność ogłosić, że właśnie ruszył nasz nowy serwis: Medforum.pl! 🚀 Na tej platformie znajdziesz najbardziej aktualne informacje, artykuły i porady z zakresu farmacji, ...
Chcemy poznać Twoją opinię!
Cześć! 🌟 Chcielibyśmy jako Redakcja Serwisu poznać Twoją opinię na temat tworzonych przez nas treści: newsów, porad i artykułów pochodzących spod pióra lekarzy, a także copywriterów medycznych. ...
Edycja na portalu uciążliwa
Dzień dobry, Na tym portalu edycja jest trudna. Gdy wpisuje się jakiś temat lub wątek to łatwo go napisać. Natomiast podczas edytowania pojawiają się fragmenty kodu html. Sądzę, że to raczej proble...
Treści blokowane przez moderatora.
Szukam, fajnego, w miarę moderowanego forum. Natomiast nie rozumię dlaczego wiele postów ludzi tutaj jest blokowana, czyli jest nie widzoczna . Mimo iż większość tych postów nie łamie absolutnie nic...
Psychiatria.pl to teraz ForumPsychiatryczne.pl
Drodzy Użytkownicy! Witamy na nowej odsłonie serwisu ForumPsychiatryczne.pl, który zastępuje dawny serwis Psychiatria.pl. Zmiany w serwisie oraz na forum dotyczą całej szaty graficznej i nie...
Co czytacie ?
Jak w temacie, co aktualnie czytacie ?
Reklama:
Reklama: