Reklama:

Czym jest emocja? Trudności definicyjne i klasyfikacyjne zjawisk emocjonalnych

dr n.med. Katarzyna Kucharska-Pietura

Ten tekst przeczytasz w 15 min.

Czym jest emocja? Trudności definicyjne i klasyfikacyjne zjawisk emocjonalnych

ojoimages

Lekarze

W pracy dokonano przeglądu wiedzy z zakresu kategoryzacji i struktury zjawisk emocjonalnych. Przedstawiono przykłady klasyfikacji emocji zaproponowane przez czołowych badaczy emocji w kraju i za granicą.

 

Reklama:

Podział emocji według Bucka

W ujęciu koncepcyjnym Bucka [3], emocją jest już sam proces odczytywania motywów.

Wyróżnił on trzy rodzaje emocji:

  • emocje I – reakcje anatomiczno-endokrynologiczne powstające na drodze interoceptywnego sprzężenia zwrotnego, funkcjonalnie związane z adaptacją organizmu i homeostazą;
  • emocje II – ekspresja zachowania; wyrażanie stanów uczuciowych za pomocą mimiki, gestykulacji, wokalizacji itp., na drodze proprioceptywnego sprzężenia z mięśniami szkieletowymi;
  • emocje III – synkretyczne poznanie; emocje związane z wewnętrznym poznawczym odczytywaniem i subiektywnym doświadczaniem własnych stanów.
  • Bilikiewicz [2] dokonał podziału ze względu na wpływ emocji na sprawność organizmu (zdolność do działania). Podział ten wyróżnia:
  • emocje steniczne – wzmagające gotowość do działania (np. gniew),
  • emocje asteniczne – obniżające sprawność działania (np. przerażenie).


Charakter steniczny bądź asteniczny emocji zależy głównie od ich natężenia.

Podział emocji ze względu na stopień prototypowości, wg Plutchika ([18] cyt. za [10])

Teoria ta zakładała podział emocji na:

  • emocje podstawowe,
  • emocje złożone.

Plutchik pojęciem emocji podstawowych określał emocje położone najniżej w hierarchii, takie, których nie można już rozłożyć na emocje bardziej elementarne. Emocjami podstawowymi nazwał chwilowe doznania powstające pod wpływem zewnętrznej stymulacji, którym towarzyszą indywidualne wzory zachowań.

Autor wyróżnił osiem emocji podstawowych: radość, złość, strach, wstręt, smutek, zaskoczenie, zaciekawienie, akceptację i porównywał je do gamy podstawowych barw, których odpowiedni dobór daje dalsze rozwiązania kolorystyczne. Emocje podstawowe są zróżnicowane w wymiarze fizjologicznym i behawioralnym. Do grupy emocji złożonych zaliczył takie wyższe emocje jak: miłość, nienawiść, zazdrość i nadzieję. Emocje złożone ujmował jako mieszanie różnych emocji podstawowych. Na przykład, włączenie złości, strachu i wstrętu odpowiada emocji złożonej, jaką jest nienawiść.
 

Ile jest emocji podstawowych?


Teoretycy emocji proponują przyjęcie różnej liczby emocji, w zależności od rodzaju uwzględnianych przez siebie danych.
W modelu emocyjnym Tomkinsa [21] wyróżnia się siedem emocji podstawowych: dwie pozytywne, tj. zainteresowanie, radość, i pięć negatywnych, tj. smutek, wstręt, złość, wstyd, strach oraz dodatkowo zdziwienie, które jest emocją o charakterze pośrednim.


Według Izarda na system emocyjny składa się dziewięć głównych emocji. Są to zainteresowanie, radość, zdziwienie, smutek, złość, wstyd, strach, wstręt i pogarda [10]. Dotychczasowe badania [7, 10, 21] wskazują na kulturową stałość wyrazu mimicznego pięciu emocji: gniewu, strachu, smutku, radości i wstrętu. Dyskusyjna pozostaje uniwersalność wzorca mimicznego dla uczuć pogardy, wstydu i winy. Rozwiązaniem sporu wokół liczby emocji może być założenie, że emocje nie są pojedynczymi stanami, lecz grupami pokrewnych stanów.


Taksonomia emocji jest kontrowersyjna ze względu na ich interdyscyplinarny wymiar. Różnorodność opisu zjawisk emocjonalnych wynika z różnorodności ich natury [15]. Przedstawienie jednej definicji, zgodnej z najważniejszymi teoriami i w prosty sposób oddającej kompleksowy charakter emocji, pozostaje zadaniem prawie niemożliwym do realizacji. Wszyscy wiedzą czym są emocje, dopóki nie muszą ich opisać słownie. Dzieje się tak również dlatego, że emocje nie są poznaniem, a ocena procesów emocjonalnych wykracza poza werbalnie dostępne aspekty uczuć, precyzyjne kryteria logiki i świadomość. Zatem emocje nie są ani pojęciami, ani obiektami, ani terminami językowymi [20].

 

fot.panthermedia


Podsumowując dotychczasowe rozważania, godne uwagi są przemyślenia Schwedera [20], który emocję nazywa opowiadaniem o wydarzeniach somatycznych (np. zmęczenie) i afektywnych (np. panika), doświadczanym jako spostrzeżenie (np. zagrożenia), powiązane z pewnym rodzajem planu działania (np. atak, wycofanie). Dokonywanie rozróżnień pojęciowych między emocjami a uczuciami, afektami i nastrojami może się przyczynić do lepszego zrozumienia natury zjawisk emocjonalnych i większej precyzji naukowej w pracach empirycznych.
 



What is an emotion? Difficulties in definition and classification of emotional phenomena

Streszczenie
W pracy dokonano przeglądu wiedzy z zakresu kategoryzacji i struktury zjawisk emocjonalnych. Przedstawiono przykłady klasyfikacji emocji zaproponowane przez czołowych badaczy emocji w kraju i za granicą. Różnorodność definicji i bogactwo podziałów emocji pozostają zgodne z ich złożoną naturą. Próba wyjaśnienia tych zagadnień wymaga odwołania się do specyficznego charakteru mechanizmów mózgowych leżących u podstaw stanów emocjonalnych.

Słowa kluczowe: emocje, definicje, kategorie

Summary
In this paper a review and consolidation of the knowledge concerning categories and structures of emotions was performed. The examples of the classifications of emotional phenomena suggested by famous Polish and foreign researchers was presented. A variety of definitions and multiplicity of emotion divisions are in line with its complexity. The attempt to explain of this issue should be related to the specific character of brain mechanisms underlying emotional states.

Key words: emotions, definitions, categories

dr n. med. Katarzyna Kucharska-Pietura
(sponsor Wiadomości Psychiatryczne)
Arykuł ukazał się w: Wiadomosci Psychiatryczne

POWIĄZANE DYSKUSJE NA FORUM Z KATEGORII Inne tematy

🍁🎉 KONKURS! Jesienna chandra: jak sobie z nią radzić? Odpowiedz na pytanie i wygraj zestaw kosmetyków! 🍁🎉
Cześć Wszystkim! Mamy przyjemność ogłosić, że właśnie ruszył nasz nowy serwis: Medforum.pl! 🚀 Na tej platformie znajdziesz najbardziej aktualne informacje, artykuły i porady z zakresu farmacji, ...
Chcemy poznać Twoją opinię!
Cześć! 🌟 Chcielibyśmy jako Redakcja Serwisu poznać Twoją opinię na temat tworzonych przez nas treści: newsów, porad i artykułów pochodzących spod pióra lekarzy, a także copywriterów medycznych. ...
Edycja na portalu uciążliwa
Dzień dobry, Na tym portalu edycja jest trudna. Gdy wpisuje się jakiś temat lub wątek to łatwo go napisać. Natomiast podczas edytowania pojawiają się fragmenty kodu html. Sądzę, że to raczej proble...
Treści blokowane przez moderatora.
Szukam, fajnego, w miarę moderowanego forum. Natomiast nie rozumię dlaczego wiele postów ludzi tutaj jest blokowana, czyli jest nie widzoczna . Mimo iż większość tych postów nie łamie absolutnie nic...
Psychiatria.pl to teraz ForumPsychiatryczne.pl
Drodzy Użytkownicy! Witamy na nowej odsłonie serwisu ForumPsychiatryczne.pl, który zastępuje dawny serwis Psychiatria.pl. Zmiany w serwisie oraz na forum dotyczą całej szaty graficznej i nie...
Co czytacie ?
Jak w temacie, co aktualnie czytacie ?
Reklama:
Reklama: