W pracy z dziećmi upośledzonymi umysłowo niezbędne jest stałe przypominanie i powtarzanie czynności, gdyż jest to warunkiem utrwalenia nawyków. Często obserwuje się regres w rozwoju dzieci głębiej upośledzonych, które ukończywszy “szkołę życia” pozostawały w domu, gdzie wyręczane przez rodziców szybko zapominały to, czego się nauczyły.

Ważnym postulatem warunkującym skuteczność oddziaływania na dzieci jest zapewnienie im poczucia satysfakcji. Poczucie to, zależnie od poziomu rozwoju i wieku życia, może być wywołane konkretną nagrodą lub pochwalą, a na wyższym poziomie osiągnięciem określonego efektu lub działaniem na rzecz innych. Chodzi tu o wykorzystanie osiągnięć dziecka i płynącego z nich zadowolenia jako wzmocnienia dla podtrzymania pożądanych zachowań. Jest to metoda oparta na teorii uczenia się instrumentalnego. Istotą metody instrumentalnej jest wzmacnianie, czyli nagradzanie pożądanych, z punktu widzenia celów rehabilitacji, zachowań, a przez to wytwarzanie w dziecku utrwalających się coraz bardziej nawyków, które składają się na dobre przystosowanie do życia. Wzmocnienie w postaci nagrody, po wystąpieniu pożądanego zachowania, uruchamia proces warunkowania i daje szansę powtórzenia przez dziecko tego zachowania, a zatem podtrzymuje i nasila pożądane zachowania. Dla dzieci młodszych i głębiej upośledzonych najstosowniejsze są wzmocnienia za pomocą konkretnych przedmiotów, takich jak słodycze, zabawki, stosowanych natychmiast po wystąpieniu zachowania, które chcemy utrwalić. Wzmacnianie pożądanych zachowań można też prowadzić za pomocą bodźców społecznych, takich jak pochwała, uśmiech, wykazanie zainteresowania dzieckiem.

Bibliografia:

1. Birch A., Malim T. (2001) “Psychologia rozwojowa w zarysie”, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
2. Bogdanowicz M. (1991) “Psychologia kliniczna dziecka w wieku przedszkolnym”, Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, Warszawa.
3. Garczyński S. (1972) “Potrzeby psychiczne. Niedosyt, zaspokojenie.” Wydawnictwo Nasza Księgarnia, Warszawa.
4. Red. Haring N. G., Schiefeldbusch R. L. (1973) “Metody pedagogiki specjalnej”, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
5. Harwas-Napierała B., Trempała J. (2001) Psychologia rozwoju człowieka”, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
6. Red. Kirejczyk K. “Upośledzenie umysłowe”, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
7. Przetacznik-Gierowska M., Makiełło-Jarża G. (1992) ”Psychologia rozwojowa i wychowawcza wieku dziecięcego”, Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, Warszawa.
8. Red. B. Suchodolski (1985) “ Pedagogika”, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.