Badania nad zmianami poznawczymi w przebiegu psychozy

Badania nad funkcjonowaniem poznawczym osób chorujących przewlekle na schizofrenię oraz osób z pierwszym epizodem wskazują na osłabienie funkcji wykonawczych, uwagi oraz pamięci. Wielkość tych problemów może zależeć od tego, jaki zakres funkcjonowania poznawczego jest badany przez dany test i być może różne dziedziny funkcjonowania poznawczego ulegają uszkodzeniu w odmiennym stopniu. Niektóre badania wskazują na to, że mimo ogólnego deficytu w myśleniu, dysfunkcji ulega szczególnie zapamiętywanie i uczenie się. Badania Saykin i Bilder wykazały niedomaganie w zakresie pamięci słuchowej i uczenia się, dowodząc tym samym istnienia zróżnicowanego uszkodzenia procesów poznawczych.

Wiele badań wskazuje również na to, że strukturalne zmiany w mózgu są raczej stabilne w czasie, a niewiele świadczy o ich wzrastaniu. O ile porównanie pacjentów z pierwszym epizodem z pacjentami chorującymi chronicznie pokazuje osłabienie procesów myślenia, o tyle badania podłużne opisują niewielką zmianę w czasie następującym po pierwszym epizodzie. Badania meta-analizy pamięci przynoszą dowody na niewielką różnicę w efekcie wielkości zmian w zakresie funkcjonowania pamięci między osobami chorującymi od niedawna, a osobami chorującymi przewlekle. Badania podłużne potwierdzają twierdzenie, że dość rozległe deficyty poznawcze są obecne od pierwszego epizodu psychozy i prawdopodobnie wykazują się stabilnością oraz trwałością. Dysfunkcja procesów poznawczych wydaje się być względnie niezależna od poziomu klinicznych symptomów. Autorzy omawianego artykułu sugerują, że w tym kontekście termin „pierwszy epizod” staje się mało rzetelny, gdyż używany był do określania stosunkowo długiego okresu czasu. Autorzy apelują o ostrożność w trafnym definiowaniu terminu „pierwszy epizod”, by pokazać, że aktywne zmiany zachodzą w najwcześniejszej fazie choroby. Jako przykład mogą służyć rezultaty badania, w którym pacjenci z pierwszym epizodem psychozy nie wykazywali osłabienia funkcjonowania pamięci, w porównaniu z poważnym uszkodzeniem funkcji poznawczych u pacjentów chorujących chronicznie. Sugeruje to możliwość istnienia różnic w osłabieniu funkcji poznawczych w przebiegu procesu choroby, gdzie niektóre dysfunkcje pojawiają się na jej początku, a inne powstają w miarę rozwijania się przewlekłej psychozy.

fot. pantherstock

Podsumowanie

Rozwój technologii neuroobrazowania pozwala obecnie na zbadanie neurobiologii psychoz w najdrobniejszych szczegółach. Wczesne etapy schizofrenii są związane z pogorszającymi się zmianami w strukturze i funkcjonowaniu mózgu. Badacze podkreślają też rolę długoterminowych badań nad osobami znajdującymi się w zasięgu średniego ryzyka wystąpienia schizofrenii, by poznać biologiczne czynniki warunkujące przejście w zaburzenie psychotyczne. Rozpoznanie biologicznego procesu może pomóc wynaleźć leki specyficzne dla danej fazy zaburzenia, które umożliwią ochronę pacjenta przed postępowaniem choroby. Ponadto obserwacje krewnych pacjentów chorujących na psychozę mogą pomóc w lepszym zdefiniowaniu tych chorób oraz naświetlić genetyczną wrażliwość na zachorowanie, odpowiedź na leczenie i jego rezultaty.