Ocenia się, że w krajach europejskich wypadki drogowe są szóstą z najczęstszych przyczyną inwalidztwa i trzynastą spośród najczęstszych przyczyną śmierci.
Niektóre badania wykazują ponadto, że niemal u jednej piątej ofiar wypadków można zdiagnozować ostrą reakcję stresową, zaś jedna czwarta wykazuje problemy psychiczne w okresie roku od zdarzenia.
Według danych brytyjskich i amerykańskich, ze względu na liczbę wypadków drogowych – właśnie wypadki komunikacyjne są najczęstszą przyczyną zaburzenia stresowego pourazowego (PTSD = ang. postraumatic stress disorder). W Polsce takie badania nie były dotychczas prowadzone.
Leczenie PTSD:
Cele leczenia PTSD można rozumieć w dwóch kategoriach: bezpośrednim celem podejmowanych interwencji terapeutycznych jest zmniejszenie nasilenia objawów doznawanych przez pacjenta wiążących się z doznawanym cierpieniem i trudnościami w różanych obszarach funkcjonowania. Celem PTSD jest również zapobieżenie odległym społecznym i ekonomicznym konsekwencjom nieleczonego PTSD takim jak - występowanie innych zaburzeń psychicznych i somatycznych upośledzających funkcjonowanie na poziome indywidualnym, rodzinnym i zawodowym i będących źródłem kosztów ponoszonych przez system opieki zdrowotnej (leczenie wielu zaburzeń pochodnych PTSD, absencje w pracy, renty inwalidzkie).
Stosowane obecnie metody leczenia można podzielić na interwencje psychospołeczne (różne formy psychoterapii i psychoedukacji) oraz metody biologiczne – farmakoterapię. Dostępne na świecie dane badawcze dotyczące skuteczności metod stosowanych w leczeniu PTSD są znacznie skromniejsze niż analogiczne badania dotyczące skuteczności terapii depresji, schizofrenii czy innych zaburzeń lękowych, ale wskazują na skuteczność psychoterapii poznawczo-behawioralnej oraz leków, głównie z grupy selektywnych inhibitorów wychwytu zwrotnego serotoniny u około 70% osób poddanych leczeniu. Interpretacje dostępnych danych komplikuje fakt dość znacznej dynamiki w czasie objawów zaburzeń związanych z przewlekłym stresem - częstego samoistnego ustępowania objawów w ciągu 6 miesięcy po traumie a także częste współwystępowanie PTSD z innymi zaburzeniami psychicznymi- zaburzeniami osobowości, depresją i zaburzeniami lękowymi.
Dostępne rekomendacje dotyczące leczenia PTSD, (NICE 2004, International Society for Traumatic Stress Studies, 2000; Royal College of Psychiatrists and the British Psychological Society 2005, American Psychiatric Association 2004) uwzględniają wyniki aktualnych badań nad skutecznością terapii PTSD. Interwencje terapeutyczne powinny opierać się na obrazie klinicznym i wiedzy dotyczącej skuteczności tych procedur w danym zaburzeniu. Należy brać pod uwagę zarówno preferencje pacjenta, jak i dostępność określonych form terapii w miejscu leczenia pacjenta. Zalecenia można podsumować następująco:
- Wszystkie osoby z diagnozą przewlekłego PTSD, niezależnie od czasu jaki upłynął od traumy, powinny otrzymać terapię poznawczo behawioralną lub EMDR – obie metody zorientowane na traumę.
- Czas leczenia powinien obejmować około 12 sesji, trwających 90 min
- W razie potrzeby (wielokrotne traumy, powikłana reakcja żałoby, współwystępowanie zaburzeń psychicznych) należy rozważyć przedłużenie terapii
- Podstawą leczenia są specjalistyczne kwalifikacje terapeuty, farmakoterapia jest leczeniem drugiego rzutu.
- Leczenie powinno być stosowane zbadanymi lekami z grup: SSRI (fluoksetyna, paroksetyna, sertralina), trójpierścieniowych leków przeciwdepresyjnych (imipramina, amitryptylina) innych grup leków (mirtazapina, wenlafaksyna, lamotrygina
- Jesli terapia nie przyniosła skutku należy rozważyć:
- zastosowanie dodatkowej psychoterapii;
- dołączenie leczenia farmakologicznego ;
- Rutynowe łączenie różnych metod terapeutycznych, w tym farmakoterapii i psychoterapii nie jest wskazane (brak badań wskazujących na korzyści płynące z takiego połączenia, podobnie jak i badań porównujących skuteczność farmakoterapii wobec psychoterapii).
fot. ojoimages
Wszelkie dostępne opracowania dotyczące standardów leczenia PTSD wskazują na konieczność kontynuacji badań nad skutecznością i użytecznością i wydajnością (efficacy /effectivness/ cost-effectiveness) różnych rodzajów oddziaływań terapeutycznych. W roku 2008 w Interdyscyplinarnym Centrum Genetyki Zachowania Uniwersytetu Warszawskiego we współpracy z SWPS rozpoczął się program badawczy i terapeutyczny dla uczestników wypadków komunikacyjnych. Cele badawcze obejmują między innymi określenie rozmiarów problemu PTSD w grupie osób, które brały udział w wypadku, a także określenie skuteczności metod terapii PTSD, które mogą stanowić podstawę dla wypracowania standardów terapii PTSD w Polsce.