Bezsenność

Sen u osób dorosłych zajmuje nawet do 30% życia – to dużo. Nocny odpoczynek jest nam niezbędny do prawidłowego funkcjonowania. Bezsenność może wystąpić w każdym wieku, zarówno u dzieci jak i u dorosłych. Jak sprawdzić, czy sen przebiega prawidłowo i jak zaklasyfikować ewentualne zaburzenia? Poniżej objawy oraz podział bezsenności.

Lunatykowanie należy do tak zwanych parasomnii, czyli grupy zaburzeń związanych z występowaniem niepożądanych zachowań w czasie snu. Choć sama przypadłość nie jest groźna, to jednak lunatyk może przypadkiem wyrządzić sobie krzywdę podczas swojej nieuświadomionej przechadzki.

Wielogodzinne używanie sprzętów elektronicznych powoduje zaburzenia snu u młodzieży.

Migrena, jest przypadłością charakterystyczną zarówno dla kobiet jak i dla mężczyzn. Są to w większości przypadków osoby zdrowe, ambitne i ekspresyjne. Badania naukowe oraz obserwacje pacjentów z migreną wykazały, iż wywołują ją różne czynniki indywidualne dla każdego pacjenta (np. zmęczenie, żółty ser, czerwone wino, zbyt głośna muzyka czy silny stres).

Według definicji sen to stan organizmu charakteryzujący się przyjęciem postawy spoczynku, zaprzestaniem aktywności ruchowej, zmniejszoną reaktywnością na bodźce zewnętrzne oraz utratą świadomego kontaktu z otoczeniem.

Nadmierna senność, to zaburzenie zaliczane do zaburzeń snu zwanych hipersomniami. Polegają one na zbyt długim czasie snu (przekraczającym 10 godzin) i/lub nadmiernej senności w ciągu dnia, niewywołanej stosowaniem jakichkolwiek leków.

Śmiertelna bezsenność rodzinna (FFI, fatal familial insomnia), zaliczana jest do chorób mózgu, które nie są do dziś uleczalne. Została ona opisana po raz pierwszy w 1979 roku przez I. Roitera.

Narkolepsja zaliczana jest do rzadko występujących chorób o podłożu neurologicznym, w której to pacjent odczuwa nadmierną senność za dnia. Dotyka ona zarówno mężczyzn jak i kobiet.

Podstawowe objawy bezsenności związane są z trudnościami w zasypianiu i utrzymaniu snu. U pacjentów z zaburzeniami snu może się również pojawiać zbyt wczesne budzenie się o poranku.

Coraz częściej do lekarzy zgłaszają się pacjenci, którzy skarżą się na to, iż pomimo 7-8 godzin snu, budzą się zmęczeni, obolali i niewyspani.

Pracoholizm (uzależnienie od pracy) według Międzynarodowej Klasyfikacji Chorób ICD-10 zaliczany jest do poważnych chorób. Związany jest z bardzo silną potrzebą, wręcz przymusem, którego nie można kontrolować do pracy.

Zespół majeczeniowy należy do jakościowych zaburzeń świadomości.

Nie istnieje idealna tabletka lecząca zaburzenia snu. Leki te najczęściej działają przez ograniczony czas wskutek rozwijania na nie tolerancji, charakteryzują się potencjałem uzależniającym lub tak zmieniają strukturę snu, że wywołana nimi senność nie przypomina fizjologicznej. Najczęstszym zaburzeniem snu, z którym stykają się klinicyści jest bezsenność. W odniesieniu do niej poświęcono też najwięcej publikacji dotyczących niefarmakologicznych metod postępowania.

Według badań przeprowadzonych w kilku krajach, na bezsenność cierpi od 17 do 32 procent populacji. Badania epidemiologiczne, dotyczące zaburzeń snu w Polsce, przeprowadzone w 1996 roku wykazały, że kryteria diagnostyczne bezsenności spełnia 24% populacji polskiej. Częściej występuje ona u kobiet oraz wśród osób starszych. Sądząc z wyników badań przeprowadzanych w ostatnim czasie, można przypuścić, że ten problem również w naszym kraju ma charakter narastający.

Bezsenność to subiektywna dolegliwość, która polega na zbyt krótkim, nieregenerującym śnie, prowadzącym do obniżenia sprawności organizmu w trakcie dnia. O bezsenności zwykle mówi się dopiero w tedy, gdy problemy z zasypianiem występują co najmniej trzy razy w tygodniu przez przynajmniej miesiąc czasu.

Sen to stan czynnościowy ośrodkowego układu nerwowego, w którym dochodzi do zniesienia świadomości. Przeciwieństwem snu jest stan czuwania, a granica pomiędzy nimi jest płynna.

Pani Joanna lat 30, zgłosiła się do psychiatry skierowana przez lekarza rodzinnego. Zaczęła od słów: "nie mogę się pozbierać, z niczym sobie nie radzę, ciągle myślę o pracy. Mam taką straszna szefową, przez to wszystko nie śpię ".Opowiedziała swoja historie mówiąc o tym jak rok temu zmarła jej matka po długiej chorobie. Pani Joanna była bardzo zaangażowana w opiekę nad mamą. Gdy ta zmarła pani Joasia „rzuciła się w wir pracy”. Planowali z mężem kupić mieszkanie, więc zgodnie stwierdzili, że „przydały by się więcej zarabiać”.Pracowała dużo, zostawała po godzinach. Była zadowolona, bo widziała efekty. Pensja rosła, a szefową ją chwaliła. Trudy pani Joasi i męża zostały nagrodzone, dostali kredyt i kupili własne „m”.Dwa miesiące temu zaczęły w biurze chodzić plotki o trudnej sytuacji i zwolnieniach, mieli pozostać tylko najlepsi. Panią Joasie, dotychczas spokojną o swoje miejsce pracy, ogarnęła wizja zwolnienia. Pracowała "za dwóch", zostawała po godzinach, brała dodatkowe zlecenia, pracowała w domu. Mąż pani Joasi narzekał „ze nie ma żony”. Stopniowo zaczął u niej pojawiać się niepokój, lęk, zaczęła źle spać. W noce poprzedzające znaczące wydarzenia w pracy nie mogła zasnąć. Skarżyła się mężowi na senności i trudności ze skupieniem się w pracy i domu. Stres narastał „ szefowa była ciągle niezadowolona ” Pewnego dnia przed pójściem do pracy pojawił się u niej silny lęk, kołatanie serca, miała wrażenie ze zemdleje, bała się iż cos złego się z nią dzieje. Jej stan zaniepokoił też męża, ten wezwał pogotowie. Pani Joasia trafiła na Izbę Przyjęć pobliskiego szpitala. Tam lekarz po zbadaniu jej stwierdził, że miała napad lęku. Po kilku dniach objawy ponowiły się, pani Joanna zgłosiła się do lekarza rodzinnego. Otrzymała hydroxyzynę, lecz nie była zadowolona, lek zażywała codziennie, ale czuła znaczną senność w ciągu dnia, a objawy lęku i niepokoju nie ustępowały. Udała się więc do lekarza psychiatry.Psychiatra po rozmowie z panią Joanną zaproponował jej leczenie – dostała paroksetynę. Została tez skierowana na psychoterapie ale stwierdziła „za się zastanowi”.Po kilku tygodniach nastąpiła poprawa, pacjentka nie skarżyła się już na lęk czy niepokój. Mówiła natomiast, że przed trudnymi wydarzeniami w pracy, wciąż źle śpi. Lekarz dołączył do leczenia zaleplon. Po około 2 miesiącach leczenia pani Joasia czułą się „całkiem dobrze”, nie pracowała już tyle, zaleplon stosowała raz na kila tygodni. Zdecydowała tez że, pójdzie na psychoterapie dodając ”bo to nie tylko o ta pracę i szefową chyba chodzi”...

Zaburzenia snu są zjawiskiem częstym w populacji ogólnej, są jednak pewne czynniki predysponujące do ich wystąpienia u konkretnego pacjenta. Są to czynniki demograficzne takie jak podeszły wiek czy płeć żeńska, ale do zaburzeń snu przyczyniają się także schorzenia psychiczne, somatyczne oraz przyjmowane leki.

Dorośli ludzie spędzają około 1/3 życia śpiąc. Sen to taka fizjologiczna zmiana stanu świadomości, która polega na przyjęciu postawy spoczynku, zaprzestaniu świadomego reagowania na bodźce z otoczenia, czy aktywności ruchowej. Jest to stan w pełni odwracalny, który służy regeneracji i odpoczynkowi.

Bezsenność (insomnia) występuje często wśród chorych z niewydolnością krążenia i zgodnie z najnowszymi badanami może być jej czynnikiem ryzyka.