Choroby psychiczne

O tym, że pewne problemy somatyczne mogą zwiększać ryzyko zaburzeń psychicznych mówi się od dawna – nikogo nie dziwi więc to, że np. cukrzyca czy zawał serca zwiększają ryzyko depresji. Tak naprawdę powiązań pomiędzy schorzeniami organicznymi a problemami psychicznymi jest jednak zdecydowanie więcej, niż możemy tylko przypuszczać. Według niedawno przeprowadzonych badań, dotyczących obywateli Tajwanu, istnieje związek pomiędzy chorobami alergicznymi a ryzykiem zaburzeń psychicznych.

Słyszysz diagnozę: zespół Aspergera. W pierwszej chwili pewnie doznajesz szoku, czujesz strach, masz pustkę w głowie. Jednak zaraz pojawia się milion myśli, wątpliwości, pytań. I to niezależnie od tego, czy diagnoza dotyczy ciebie, twojego dziecka, czy też innej bliskiej ci osoby – nagle uświadamiasz sobie, jak wiele musisz się dowiedzieć.

Apotemnofilia to rzadkie i budzące skrajne emocje zaburzenie psychiczne, polegające na występowaniu u pacjenta chęci amputacji własnej kończyny. Mimo upływu wielu lat od powstawania pierwszych opisów tej jednostki, nadal niejasne wciąż są jej przyczyny. Problemem w przypadku apotemnofilii jest to, że tak naprawdę nie wiadomo, co można zaoferować zmagającemu się z nią pacjentowi.

Lekarz psychiatra wszystkimi dostępnymi metodami próbuje stworzyć jak najdokładniejszy obraz pacjenta, który przychodzi do jego gabinetu. Badanie psychiatryczne rozpoczyna od rzetelnie zebranego wywiadu chorobowego – zarówno od samego pacjenta, jak też od jego najbliższego otoczenia. Informacje uzyskane z wywiadu pogłębia poprzez wykonanie badań dodatkowych – obrazowych, laboratoryjnych, testów psychologicznych i innych. Badania laboratoryjne są niezwykle cennym narzędziem diagnostycznym i pozwalają na pewniejsze stawianie kroków w „labiryncie psychiatrycznych diagnoz”.

Zespół Fregoliego należy do zaburzeń urojeniowych, a dokładniej mówiąc – do grupy urojeniowych zaburzeń błędnej identyfikacji. W przebiegu tej jednostki pacjenci mogą uważać, że różni ludzie… stanowią tak naprawdę jedną osobę, która po prostu się przebiera czy w jakikolwiek inny sposób zmienia swój wygląd. Jakie są przyczyny zespołu Fregoliego i jak przebiega leczenie tego zaburzenia – czy możliwe jest przywrócenie pacjentom prawidłowego identyfikowania różnych ludzi?

Zespół smakosza to jednostka dość tajemnicza – dotychczas wystąpiła ona u zaledwie kilkudziesięciu osób. Problem związany jest z pojawianiem się u pacjentów specyficznych preferencji żywieniowych. Choć obecnie ciężko jest stwierdzić, czy zespół smakosza w ogóle jest chorobą, to jednak budzi on zainteresowanie z tego względu, że jego wystąpienie może doprowadzić nawet do całkowitej zmiany życia pacjentów.

Węglowodany – spożywane w nadmiarze – mogą prowadzić do nadwagi, mogą one również sprzyjać chorobom zębów. Możliwe, że nadmiar cukru sprzyja nie tylko schorzeniom organicznym, ale i zaburzeniom psychicznym – badania autorstwa uczonych z Wielkiej Brytanii pokazują, że pomiędzy zaburzeniami nastroju a ilością spożywanych węglowodanów może istnieć pewien związek...

Rodzice borykający się z problemami psychicznymi mogą się nie raz zastanawiać, czy u ich dzieci również wystąpią podobne problemy. Na podstawie obecnie dostępnych badań można wnioskować, że rzeczywiście – potomkowie pacjentów z zaburzeniami psychicznymi sami znajdują się w grupie zwiększonego ryzyka ich wystąpienia. Nie dla każdego schorzenia psychiatrycznego ryzyko to jest takie samo – kiedy więc istnieje największe zagrożenie, że rodzic „przekaże” chorobę psychiczną swojemu dziecku?

Potencjalnych przyczyn zaburzeń psychicznych wyróżnia się wiele – wspomina się wśród nich m.in. o roli genów czy uwarunkowań środowiskowych w ich patogenezie. Źródłem takich problemów, jak omamy, obniżenie nastroju czy jego podwyższenie, mogą być jednak również i... stosowane przez pacjenta leki. Wiele preparatów może doprowadzać do polekowych zaburzeń psychicznych – przykładowo ich przyczyną może być zarówno stosowanie leków na nadciśnienie, jak i działających przeciwzapalnie glikokortykosteroidów.

Stan prepsychotyczny nie zawsze jest łatwy do uchwycenia. Jest to jednak problem istotny, ponieważ uważa się, że im wcześniej podjęte zostanie leczenie zaburzeń psychotycznych, tym lepsze mogą być rokowania doświadczającego ich pacjenta. Świadczyć o rozwoju stanu prepsychotycznego mogą różne, nierzadko niespecyficzne dolegliwości. Jakie problemy powinny więc skłonić pacjenta (lub jego rodzinę) do poszukiwania specjalistycznej pomocy?

Cele, które zostały wyznaczone na Nardowy Program Ochrony Zdrowia Psychicznego w przedziale lat 2011-2015 nie zostały zrealizowane ani przez administracje rządową, ani samorządową. Nie zostały zatem ograniczone zagrożenia związane z zaburzeniami psychicznymi pacjentów i ich bliskich. Dostępność placówek medycznych świadczących opiekę psychiatryczną również się nie poprawiła. Według oceny NIK (Najwyższa Izba Kontrolii) główną z przyczyn było niezaplanowanie środków finansowych przez realizatorów poszczególnych zadań, nieskuteczna była także koordynacja Programu. Podobno Program miał niektóre z celów i zadań zbyt ogólnikowe.

W niejednym filmie natknąć się możemy na sceny, gdzie poddawany terapii elektrowstrząsowej człowiek targany jest drgawkami. Nie dziwi więc, że elektrowstrząsy ogólnie kojarzone są jako metoda drastyczna i taka, której pewnie dziś się nie wykonuje. Rzeczywistość jest jednak inna niż w filmowych kadrach – pacjenci poddawani terapii elektrowstrząsowej są znieczulani, dodatkowo bezpieczeństwo tej metody leczniczej sprawia, że może być ona stosowana nawet... w ciąży.

Zespół Roszpunki to bardzo rzadko spotykany rodzaj niedrożności jelit. Jego bezpośrednią przyczyną jest nawyk zjadania włosów (trichofagia). W wielu przypadkach trichofagia współistnieje z zaburzeniem, które polega na wyrywaniu włosów. Jest to złożony problem, którym wymaga specjalistycznego leczenia w tym pomocy psychiatry. Operacja jest zabiegiem ratującym życie. Co wiemy o zespole Roszpunki?

Wśród dzieci i młodzieży wzrasta częstość konieczności skorzystania z pomocy specjalistów od zdrowia psychicznego. Czym jest takowa sytuacja spowodowana? Czy za choroby psychiczne u dzieci i młodzieży odpowiada nieprawidłowe wychowanie i nadmiar elektroniki w otaczającym świecie, jak niektórzy zwykli uważać, czy też problem spowodowany jest zupełnie innymi przyczynami? Znajomość czynników związanych z rozwojem chorób psychicznych u dzieci jest istotna – dzięki tej wiedzy będzie można ich unikać.

Tak jak pacjent z cukrzycą może mieć równocześnie niewydolność serca czy wątroby, tak samo osoba chora na depresję może cierpieć na jeszcze inne choroby czy zaburzenia psychiczne - stan taki określa się mianem współchorobowości. Konsekwencje występowania u jednego pacjenta kilku problemów związanych ze zdrowiem psychicznym są znaczne – część zaburzeń może w końcu zostać przeoczona i przez to nieleczona. Ze współchorobowością w psychiatrii jest jednak związanych jeszcze kilka innych aspektów.

Anoreksja i bulimia są najbardziej znanymi zaburzeniami odżywiania. Obecnie wyróżniane są one jako osobne jednostki chorobowe, jednakże nie zawsze tak było – powodem takiej sytuacji zapewne był fakt, że część objawów jest wspólna dla obu tych schorzeń. U pacjenta w danej chwili może występować jedno z zaburzeń odżywiania, ale w międzyczasie diagnoza może ulegać zmianie: czy ma to jakiekolwiek znaczenie?

W psychiatrii diagnozy stawiane są głównie na podstawie badania psychiatrycznego, czyli ukierunkowanej rozmowy z pacjentem. Różnego rodzaju procedury, takie jak choćby oznaczenie stężeń hormonów tarczycowych we krwi, również są wykonywane, jednakże zdecydowanie rzadziej niż w innych specjalnościach. A co z badaniami obrazowymi? Psychiatrzy wbrew pozorom również je zlecają, co więcej – możliwe, że w przyszłości znacząco ułatwią one stawianie psychiatrycznych diagnoz.

Zwyczajny smutek, czy może jednak coś poważniejszego? Dziecięce opowieści jako przejaw bogatej wyobraźni czy rozwijającej się podstępnie choroby? To właśnie rodzice przykładają ku dzieciom największą uwagę i to oni pierwsi mogą wysnuć podejrzenie, że ich potomek cierpi na jakieś zaburzenie psychiczne. Rodzina musi jednak najpierw mieć świadomość tego, na co powinna zwracać uwagę – poniżej krótki przewodnik po problemach, których wystąpienie u dziecka może (a nawet powinno) budzić niepokój.

Zaburzeniami dysocjacyjnymi nazywamy przejściowe albo utrwalone stany, w których dochodzi do rozłączenia funkcji, które normalnie są zintegrowane, czyli świadomości, pamięci, tożsamości czy percepcji. Człowiek jest świadomy, że jest osobą, że nazywa się tak i tak, potrafi odnaleźć siebie w czasie i przestrzeni. Część wydarzeń jest w stanie zapamiętać i w dowolnym momencie przywołać, posługując się mową. Odbiera czynniki zewnętrzne (bodźce) i potrafi na nie odpowiednio zareagować (np. uczucie zimna kompensuje ubraniem itd.). 

Zbyt często wydarza się tragedia. Zbyt często człowiek, targany różnymi emocjami i z różnych przyczyn, podnosi rękę na własne życie. To zawsze jest tragedia. A tym większa, że popełnione samobójstwo jest traumą również dla innych osób - dla rodziny, przyjaciół, bezpośrednich świadków zdarzenia. Ginie człowiek i gasną osoby z nim związane. To bardzo ważny społecznie problem dotykający wiele rodzin w Polsce. 10 września obchodzony był Światowy Dzień Zapobiegania Samobójstwom – niezwykle ważne dla debaty publicznej wydarzenie.