O neuroprzekaźnikach w psychiatrii mówi się dużo – zwraca się uwagę chociażby na ich rolę występowaniu depresji, choroby afektywnej dwubiegunowej czy schizofrenii. Czym są neuroprzekaźniki, które substancje są zaliczane do tej grupy i jakie są funkcje neurotransmiterów w ludzkim organizmie?

ADHD kojarzone jest z występującymi u dzieci trudnościami z koncentracją uwagi oraz nadruchliwością, z drugiej jednak strony z problemem związanych jest wiele jeszcze innych zagrożeń. Rzadko wspomina się o jednym, dość poważnym aspekcie – stosowaniu substancji psychoaktywnych przez pacjentów z ADHD.

Szacuje się, że na depresję choruje około 350 mln ludzi na świecie, z czego aż 1,5 mln w Polsce. Depresja jest najczęstszym zaburzeniem psychicznym występującym u pacjentów chorujących na przewlekłą chorobę nerek, leczonych dializami. Warto zwrócić uwagę na charakterystyczne objawy, które mogą świadczyć o depresji u pacjenta i nie zwlekać z wizytą u specjalisty, który zaplanuje odpowiednie leczenie.

Lekooporna depresja dotyka części pacjentów, u których standardowa farmakoterapia połączona z psychoterapią nie przynoszą oczekiwanych rezultatów. Dla tych osób jest jednak nadzieja w postaci innowacyjnych metod leczenia, o których mówili eksperci podczas debaty pt. „Depresja – historia powrotu do życia”, która odbyła się niedawno.

Zaburzenia psychiczne stają się, niestety, coraz częstsze i zapadają na nie zarówno dzieci, jak i młodzi dorośli czy seniorzy. Tak jak czasami sam pacjent zauważa, że dzieje się z nim coś niepokojącego, tak zdarzać się może, że będzie on pozbawiony wglądu i jedynie jego rodzina odnotuje jakieś niepokojące symptomy. Co można wtedy zrobić – jak nakłonić bliskiego do odwiedzenia psychiatry?

Alkohol uzależnia psychicznie i fizycznie. Przewlekłe nadużywanie prowadzi do poważnych konsekwencji psychicznych i fizycznych.

Przyjmuje się, że w ciągu ostatnich 15 lat około 10-krotnie wzrosła liczba użytkowników Internetu. Wraz z rozwojem nowych technologii znacząco zwiększyła się ilość osób od nich uzależnionych. Nowe technologie zmieniły sposób codziennego funkcjonowania. W związku z tym pojawiły się nowe wyzwania diagnostyczno-terapeutyczne. O ile obecność Internetu w codziennym życiu ma wartość nieocenioną, o tyle problemem staje się sytuacja, gdy aktywność on-line zaczyna posiadać wartością nadrzędną. Mówimy wtedy o uzależnieniu.

Rola snu w życiu człowieka wciąż nie jest zupełnie jasna. Znane są natomiast konsekwencje braku lub poważnych zaburzeń snu (deprywacji) – są nimi zaburzenia nastroju, koncentracji, a nawet poważne zaburzenia psychiczne. Po 72 godzinach pojawiają się silne halucynacje i większość ludzi nie jest w stanie utrzymać stanu czuwania.

Dla wielu osób Nowy Rok jest idealnym momentem do tego, by odmienić swoje życie lub przynajmniej jego wybrany aspekt. Symboliczna zmiana daty sprzyja tworzeniu planów i postanowień. Wśród najczęściej podejmowanych decyzji jest „rzucenie” palenia tytoniu. Wytrwanie w tytoniowej abstynencji jest niezwykle trudne, a do uzależnienia w ciągu roku wraca od 60% do 90% palaczy. Eksperci zaznaczają, że winny jest tzw. głód nałogowy.

Łatwy dostęp do stron pornograficznych (internet) wpłynął na rozwój uzależnienia od pornografii – zwłaszcza wśród dzieci i młodzieży. Jak pokazują wyniki przeprowadzonych badań, aż 67% nastolatków w Polsce miało styczność z tematyką pornograficzną w internecie. Specjaliści od ludzkiej psychiki i jej podłoża mózgowego szukają zmian w mózgu, jakie wywołane zostają przez styczność z materiałami pornograficznymi. 

Na łamach „Neural Regeneration Research” opublikowano badania o substanacjach biorących udział w procesach niszczących komórki nerwowe, ale też je regenerujących.

O tym, że żadna ilość alkoholu w ciąży nie jest bezpieczna, mówi się od dawna – w końcu spożywanie napojów wyskokowych przez ciężarną stwarza zagrożenie wystąpieniem zaburzenia, którym jest alkoholowy zespół płodowy (FAS). Problem – mimo nagłaśniania – nadal istnieje, dlatego też wciąż zasadnym wydaje się poruszanie tej tematyki. Tak też się dzieje – 24 września 2018 r. w Szczecinie nastąpi inauguracja kampanii „Pozwól Dziecku Rozkwitnąć”, której celem jest zwrócenie uwagi właśnie na problem FAS.

Na początku XXI wieku coraz powszechniejsze stało się uzależnienie od leków – nie tylko tych przepisanych na receptę, zwłaszcza, że ich zdobycie wymaga od pacjenta pewnego zaangażowania, ale także tych ogólnodostępnych. Można je dostać nie tylko w aptekach, ale również w kiosku, supermarkecie, na stacji benzynowej. Choć pozornie ich spożycie nie jest tak ryzykowne, jak spożycie leków psychotropowych czy nawet „zwykłych” antybiotyków, to długofalowe zażywanie, zwłaszcza w zwiększonych dawkach, może nieść ze sobą realne zagrożenie.

Tabletki nasenne – np. benzodiazepiny czy leki „Z” jak zaleplon czy zopiklon – stosowane w przypadku zaburzeń snu rzeczywiście umożliwiają oddanie się nocnemu wypoczynkowi. Leki te stosować jednak trzeba z dużą ostrożnością, dodatkowo zażywać się je powinno przez możliwie jak najkrótszy czas. Zagrożenia związane ze stosowaniem tabletek nasennych wynikają bowiem z rozwoju tolerancji na te leki, z ryzyka uzależnienia od nich oraz kilku innych aspektów.

Substancje psychoaktywne – narkotyki, dopalacze czy alkohol – przyjmowane są zarówno przez osoby dorosłe, jak i przez nastolatków, a nawet przez dzieci. Dla dorastających młodych ludzi środki te są szczególnym zagrożeniem – nie tylko łatwiej mogą się oni od ich uzależnić, ale i ich działanie może mieć znaczny wpływ na rozwijający się u nich układ nerwowy. Wydawałoby się, że skoro chociażby alkohol niepełnoletnim ciężko jest zdobyć, to jego nadużywanie nie powinno być częstym problemem – niestety, jest jednak zupełnie inaczej.

Wszelkiego rodzaju uzależnienia, w tym uzależnienie od hazardu, nieodłącznie kojarzą się z mężczyznami. To głównie mężczyznom przypisuje się tendencję do owych zachowań, kobiety w tym temacie traktowane są marginalnie. Jak to naprawdę jest ze skłonnościami do nałogu, czy płeć odgrywa w tym procesie jakąś rolę? A jeżeli tak, to jaką? Kto tak naprawdę jest bardziej podatny na używki? Czy w świecie nałogów panuje równouprawnienie? 

Kudzu jest rośliną dziko rosnącą w Azji (m.in. Chinach, Japonii) oraz w podzwrotnikowych i zwrotnikowych regionach Ameryki. W XIX w. została przywieziona do Stanów Zjednoczonych przez japońskich ogrodników – pnącze wzbudzało podziw okazałymi liśćmi, barwą oraz intensywnym zapachem. Poza niewątpliwymi walorami ozdobnymi roślina charakteryzuje się także właściwościami zdrowotnymi (m.in. dobroczynne działanie na układ sercowo-naczyniowy).

O efektach stosowania marihuany – zarówno jako środka psychoaktywnego, jak i w lecznictwie – wiele już zostało powiedziane. Ze względu jednak na to, że wciąż coraz więcej ludzi sięga po ten środek, nadal prowadzone są różne badania oceniające efekty zażywania marihuany. Jednym z takowych były prace amerykańskich naukowców, którzy zajmowali się powiązaniem pomiędzy stosowaniem marihuany a odczuwaniem stresu.

Telefon komórkowy stał się obecnie nieodzownym atrybutem człowieka - posługują się nim przedszkolaki, jak i seniorzy. „Gadżet” niewątpliwie wpłynął na ułatwienie komunikacji, jednakże również wywołał nowe zachowania na polu psychologicznym - użytkownicy telefonów komórkowych prowadzą coraz częściej rozmowy nie tylko po to, aby przekazać wiadomość, ale by zwyczajnie prowadzić rozmowę dla rozmowy. Ponadto komórka stała się swoistego rodzaju zamiennikiem fizycznych relacji z drugą osobą.

Ile osób w Polsce jest uzależnionych od gier komputerowych i Internetu? Czym przejawia się takie uzależnienie? Jak rozwija? Kto najczęściej cierpi na to uzależnienie – jakie ma cechy, problemy? Na te i inne pytania odpowiadał Robert Rejniak, specjalista terapii uzależnień i Maja Ruszpel z Fundacji Inspiratornia. Rozmowa odbyła się na antenie Polskiego Radia RDC w ramach cyklu audycji radiowych poświęconych uzależnieniom behawioralnym