Fazy snu – czy warto je znać?

Fazy snu

Aktywność naszego mózgu zmienia się okresowo w trakcie snu. W zależności od rodzaju tych aktywności sen możemy podzielić na fazy, które następują po sobie w ściśle określonej kolejności, tworząc razem pełny cykl snu.

REM i NREM

W trakcie snu nasz mózg „zwiotcza” ciało, przez co przez większość czasu nie poruszamy się w ogóle. Te fazy, w trakcie których tak się dzieje, nazwane zostały snem NREM (z ang. non-rapid eye movement). Jednak ostatnią fazę snu charakteryzują wzmożone skurcze niektórych mięśni – szczególnie mięśni gałek ocznych – stąd nazwana została fazą snu „z szybkimi ruchami gałek ocznych” – fazą REM (z ang. rapid eye movement).

Kolejność

Faza pierwsza to najpłytsza faza snu NREM, sen płytki. W jego trakcie łatwo się wybudzić; oczy mogą powoli poruszać się pod powiekami, a całe ciało dopiero się rozluźnia. Aktywność mózgu spowalnia. W trakcie tej fazy można doświadczyć uczucia spadania, któremu często towarzyszy następnie skurcz mięśni wybudzający ze snu – tzw. mioklonie przysenne. Jest to fizjologiczne zjawisko towarzyszące większości osób. Nie wymaga leczenia.

Faza druga to właściwa faza snu NREM. Aktywność mózgu dalej spada, ruchy gałek ocznych ustępują, a temperatura ciała oraz akcja serca obniżają się nieznacznie. Sen jest głębszy i wybudzenie z niego trudniejsze.

Faza trzecia NREM, sen głęboki, jest najważniejszą fazą snu z punktu widzenia regeneracji naszego mózgu i ciała, a także subiektywnego odczucia „wyspania się”. Osoby pozbawiane tej fazy (wybudzane na tym etapie) nawet gdy śpią odpowiednią ilość czasu, czują się mniej wypoczęte, a kolejnego dnia liczba i długość faz trzecich wydłuża się, aby skompensować jego braki. To także w tej fazie występują tzw. parasomnie, jak np. lunatykowanie.

Niektóre źródła wyróżniają także fazę czwartą snu NREM, która jest snem jeszcze głębszym, także bardzo ważnym dla regeneracji i pojawiającym się tylko podczas pierwszych cykli u osób bardzo zmęczonych. Ostatnia faza snu, to sen REM.

Jak wcześniej wspomniano, na tym etapie pojawiają się szybkie ruchy gałek ocznych, a także występują najbardziej wyraziste marzenia senne, które zwykle pamiętamy po przebudzeniu. Pobudka w trakcie tej fazy snu może sprawić, że czuć się będziemy zmęczeni i zdezorientowani.

Zaraz po fazie snu REM „wracamy na początek cyklu” – do fazy pierwszej snu NREM i całość zaczyna się od nowa. Cały cykl trwa u większości ludzi około 1,5 godziny. Dlatego warto tak planować sen, aby jego długość była wielokrotnością tego czasu – by wybudzać się po fazie REM, będąc i czując się wypoczętym.