Człowiek chory psychicznie, osoba pełniąca w społeczeństwie rolę "innego", jest ciągle jeszcze dla nas mało zrozumiała.
Czym jest dla człowieka choroba psychiczna? Przełom dwudziestego i dwudziestego pierwszego wieku to kulminacja tempa zmian. Jeszcze nigdy historia ludzkości nie przeżywała tak szybkiego przeobrażenia. Nasuwa się więc pytanie: jakie miejsce w dzisiejszej rzeczywistości zajmują osoby chore psychicznie? Są jedną z grup społecznych, która całkowicie zagubiła się w dzisiejszej rzeczywistości. Jak wykazały między innymi moje badania - człowiek chory psychicznie - osoba pełniąca w społeczeństwie rolę innego jest ciągle jeszcze dla nas mało zrozumiała. Niejednokrotnie rola chorego psychicznie, osobom, które raz w nią weszły, towarzyszy przez całe ich życie.
Choroba psychiczna manifestuje się pierwotnie w społecznym zachowaniu i jest odbierana jako zachowanie dewiacyjne. Dzieje się tak, bowiem, jak mówi E. Goffman, „naruszona zostaje subtelna równowaga między biologicznie wyprowadzanym popędem a mechanizmami kontroli, mającymi swe uzasadnienie w normach o charakterze kulturowym”. Wycofanie przez społeczność zgody na zachowania odbiegające od przyjętych norm, uruchamia mechanizm zmierzający do poddania jednostki kontroli, której jedną z form może być leczenie. Stygmatyzacja choroby i chorego powoduje, że przez wiele lat rodzina jest ostatnim azylem dla osoby chorej psychicznie, jest grupą, na terenie której, może ona jeszcze funkcjonować i gdzie jest tolerowana. Wycofanie się z kręgów naznaczających następuje po wielu nieudanych próbach zakorzenienia się w nowych układach społecznych dających szansę życia bez etykiety.
Stąd ważnym wydawało się podjęcie badań nad wpływem choroby psychicznej na funkcjonowanie rodziny w mieście. Przyjmując pacjenta w poradni lekarz bardzo często obserwuje jedynie przemiany procesu chorobowego, rzadziej natomiast ma okazje obserwować zmiany zachodzące w rodzinach osób chorujących. A dopiero to one ukazują całościowo jak dalece sięga długotrwała choroba psychiczna.
Badaniami zostały objęte rodziny, w których dorosłe dziecko - choruje na schizofrenię i mieszka nadal z rodzicami, a zamieszkuje na terenie Chorzowa. Zakres analizy badawczej wyznaczono przyjmując socjologiczną definicję choroby i strukturalno - funkcjonalną koncepcję poznańskiej szkoły badań nad rodziną , badania natomiast oparto na pojęciu i podziale funkcji zaproponowanym przez Z. Tyszkę .
fot. ojoimages
Badając wpływ choroby psychicznej na funkcjonowanie rodziny, dokonałam charakterystyki ogólnego wpływu choroby na rodzinę, zanalizowałam kilku zmiennych, które w zasadniczy sposób wpływają na zmiany wynikające z choroby - są nimi: czas trwania choroby oraz stan psychiczny osoby chorej, a także liczba hospitalizacji psychiatrycznych oraz czas ich trwania by później scharakteryzować zmiany jakie dokonała choroba w wypełnianiu poszczególnych funkcji. Podejmę w tym miejscu próbę skrótowego omówienia przebiegu procesu reorganizacji rodziny w wyniku choroby psychicznej.