Zaburzenia zachowania u dzieci i młodzieży

O zaburzeniach zachowania można mówić m.in. wtedy, kiedy dziecko doświadcza wyjątkowych wybuchów złości, celowo wyrządza innym ludziom krzywdę oraz gdy jest ono wyjątkowo nieposłuszne i często wchodzi w spory z dorosłymi. Zaburzenia zachowania to patologia z zakresu psychiatrii dziecięcej, z którą związanych jest dużo problemów – nie do końca znana jest jej etiologia, trudności nastręcza również wybór metody leczenia, dzięki której możliwe byłoby doprowadzenie do poprawienia funkcjonowania pacjenta.
Zaburzenia zachowania to problem, z którym stykają się specjaliści psychiatrii dziecięcej – jednostka ta rozpoznawana jest wyłącznie u dzieci i młodzieży. Zaburzenia tego rodzaju są dość ciężkie do zdefiniowania przede wszystkim z tego powodu, iż jest to dość złożona grupa problemów – jako wytłumaczenie można tutaj wspomnieć o tym, że tak naprawdę nierzadko ciężko stwierdzić, jakie zachowanie młodego człowieka można jeszcze uznawać za prawidłowe, a które traktowane może być już jako zdecydowanie przekraczające przyjęte normy.
Pomijając aspekty związane z samą definicją zaburzeń zachowania, zdecydowanie powiedzieć można o nich jedno – ich wystąpienie u dziecka stwarza znaczące problemy zarówno jego opiekunom, jak i innym stykającym się z pociechą osobom, np. nauczycielom. Częstość występowania zaburzeń zachowania można traktować wręcz jako zaskakującą – według statystyk na całym świecie zmagać się z tymi problemami może nawet powyżej 50 milionów dzieci i nastolatków. Jeżeli zaś o częstość tej patologii w odniesieniu do całej populacji pediatrycznej, to odchylenia odpowiadające zaburzeniom zachowania mogą być stwierdzane u nawet 10% dzieci i u powyżej 20% nastolatków. Problem częściej spotykany jest u chłopców.
Przyczyny zaburzeń zachowania
Tak naprawdę wciąż nie są jasne przyczyny zaburzeń zachowania u dzieci i młodzieży. Obecnie dominuje pogląd, iż w rozwój patologii tego rodzaju zaangażowane są dwie grupy czynników: pierwszą z nich są uwarunkowania genetyczne i innego typu czynniki organiczne, drugą zaś różne problemy środowiskowe.
O roli genów w etiologii zaburzeń zachowania przekonywać miałoby to, iż zauważono, że problem częściej spotykany jest u tych dzieci, w których rodzinach rozpoznawano go już wcześniej. Zwraca się również uwagę na udział różnych defektów ośrodkowego układu nerwowego. O wpływanie na pojawianie się zaburzeń zachowania u dzieci podejrzewane są przede wszystkim uszkodzenia płatów czołowych mózgowia. Ośrodki zlokalizowane w tej części układu nerwowego odpowiedzialne są m.in. za umiejętność rozwiązywania problemów czy za ekspresję emocji i dlatego różne defekty, które pojawią się w tym rejonie mózgu, miałyby mieć związek z zaburzeniami zachowania. Uszkodzenia tego rodzaju mogą wynikać z różnorodnych problemów – dochodzić do takowych mogłoby zarówno na skutek urazu głowy, jak i defekty te mogą wynikać z różnych patologii w okresie okołoporodowym.
Uważa się, iż szczególnie duże ryzyko rozwoju zaburzeń zachowania mają te dzieci, które obarczone są „genetyczną predyspozycją” do pojawienia się tego problemu i które dodatkowo zetkną się ze sprzyjającymi zaburzeniom zachowania czynnikami środowiskowymi. Takowymi może być wiele różnych zdarzeń – niedostatek uwagi ze strony opiekunów, doświadczanie przemocy (zarówno fizycznej, jak i psychicznej) czy przebycie traumatycznego wydarzenia (np. gwałtu).
fot. panthermedia
Zaburzenia zachowania: objawy
Do przejawów zaburzeń zachowania u dzieci zalicza się wiele różnorodnych zachowań, które powszechnie uznawane są po prostu za nieprawidłowe i nieakceptowalne. W kryteriach rozpoznawania zaburzeń zachowania wymieniane są bowiem takie problemy, jak:
- wyjątkowo częste i całkowicie nieadekwatne wybuchy złości i agresji,
- częste wchodzenie w sprzeczki z rodzicami, innymi członkami rodziny oraz pozostałymi ludźmi, z którymi styczność ma dziecko,
- tendencja do nadwrażliwości i łatwego obrażania się,
- podejmowanie się niewłaściwych zachowań i późniejsze zrzucanie winy za nie na innych,
- mściwość,
- tendencja do kłamania,
- ucieczki z domu,
- wagarowanie,
- celowe niszczenie różnych przedmiotów,
- częste sprzeciwianie się dorosłym,
- okrucieństwo zarówno wobec ludzi, jak i zwierząt,
- wszczynanie bójek,
- celowe sprawianie krzywdy innym ludziom.
Piśmiennictwo
Źródło tekstu:
- Psychiatria dzieci i młodzieży. Red. I. Namysłowska. Wydawnictwo PZWL. Warszawa 2012.
Adres www źródła:
- https://www.healthline.com/health/conduct-disorder
- https://www.psychologytoday.com/conditions/conduct-disorder
Kategorie ICD:
- Mieszane zaburzenia zachowania i emocji, nie określone
- Zaburzenia psychiczne i zaburzenia zachowania
- Zaburzenia zachowania
- Zaburzenia zachowania i emocji rozpoczynające się zwykle w dzieciństwie i w wieku młodzieńczym