Lęk - przyczyny, objawy, diagnoza, leczenie

Objawy i przebieg zaburzeń lękowowych

Każdy z nas zastanawia się, dlaczego tak naprawdę odczuwamy lęk. Wielu z nas próbuje go zrozumieć, „zaprzyjaźnić się” z nim, podejmuje z nim walkę i stara się zrozumieć. Niestety nie wszyscy jesteśmy w stanie samodzielnie stawić mu czoła. Wtedy konieczna jest pomoc psychologa bądź psychiatry. Lęk definiowany jest przez większość badaczy jako rodzaj niecelowej mobilizacji całego organizmu, która pojawia się nie na skutek realnego zagrożenia lecz spowodowana jest naszymi sądami, myślami, słowami innych osób czy wyobrażeniami. Można by powiedzieć, że jest to „reakcja organizmu na wymyślone niebezpieczeństwo”. Ważne jest jednak to, że lęk przygotowuje nas na wystąpienie jakiegoś potencjalnego niebezpieczeństwa co daje możliwość uniknięcia przez nas nieprzyjemnych zdarzeń.

Lęk jest dla większości z osób bardzo przykrym uczuciem. Nie dość, że czujemy się niepewni, zaniepokojeni, wystraszeni oraz bezradni to jeszcze towarzyszą temu inne objawy, takie jak:

1. Kołatanie serca, przyspieszona akcja serca
2. Krótki oddech, który jest także bardzo szybki
3. Potliwość dłoni
4. Wyostrzone zmysły (węch, słuch, dotyk)
5. Wzrost sprawności procesów poznawczych     

Najnowsze badania naukowe koncentrują się na tym, kto i dlaczego odczuwa lęk? Warto tutaj zwrócić uwagę na temperament człowieka i zdolność do odczuwania przez niego lęku. Już dziś wiemy, że osoby neurotyczne, najczęściej doświadczają lęku. Ponadto lęk wpisany jest w genetykę człowieka. Może być, ale nie musi dziedziczony z pokolenia na pokolenie, jako cecha dominująca w genotypie. Możemy go także nabyć w trakcie naszego życia. Lęk stanowi także główny objaw chorobowy, wśród najczęściej spotykanych zaburzeń związanych z lękiem zaliczamy: zespół uogólnionego lęku oraz zespół paniki. Większość osób jest w stanie samodzielnie poradzić sobie z napadami lęku. W niektórych jednak sytuacjach konieczne jest jednak wsparcie ze strony specjalisty bądź włączenie leków.

Strach w przeciwieństwie do lęku jest reakcją ludzkiego organizmu na realne zagrożenie z zewnątrz. Strach umożliwia nam przetrwanie, a rodzi się w mózgu (dokładnie w ciele migdałowatym). Następnie impulsy przesyłane są do podwzgórza, po czym organizm rozpoczyna produkcję adrenaliny. Wyrzut tych hormonów, prowadzi do wielu zmian w organizmie (napięcie mięsni, przyspieszone bicie serca, gotowość do ucieczki, wyostrzenie zmysłów). Są to normalne reakcje, które wykształciły się na drodze ewolucji. Na strach każdy z nas reaguje emocjonalnie, ale stopień jego nasilenia jest kwestią indywidualną dla każdego człowieka.

W chwili obecnej naukowcy wraz z lekarzami dokonali następującego podziału strachu:

1. Strach dezintegracyjny, ujawnia się w momencie gdy zaburzona zostanie równowaga pomiędzy człowiekiem a środowiskiem
2. Strach biologiczny, pojawia się gdy człowiek postawiony zostanie w sytuacji zagrażającej zdrowiu bądź życiu
3. Strach społeczny, uaktywnia się najczęściej wtedy gdy dana osoba wchodzi w relacje z innymi osobami
4. Strach moralny, pojawia się gdy człowiek ma zbyt wysokie wymogi moralne 

Strach jest nieodzowną emocją naszego życia. Jest nam potrzebny do tego byśmy przetrwali i mogli normalnie funkcjonować w życiu codziennym.

Lęk posiada te same cztery składniki, co strach. Jedyną różnicą jest tzw. komponent poznawczy. Strach pojawia się na skutek jasnego, konkretnego, określonego zagrożenia, natomiast lęk stanowi „oczekiwanie” na zagrożenie. Somatyczne składniki lęki i strachu są takie same, a mianowicie pojawiają się jako element reakcji alarmowej. Podobna sytuacja jest w przypadku składników behawioralnych (uruchomiona zostaje reakcja- walcz bądź uciekaj). Jedną bardzo ważną różnicą pomiędzy tymi dwoma stanami emocjonalnymi jest to, że lęk należy do strefy irracjonalnej, natomiast strach- osadzony jest całkowicie w rzeczywistości.

Kiedy udać się do lekarza i leczyć zaburzenia lękowe

Lęk i strach ma ze sobą wiele wspólnego ale także wiele je dzieli. Ponieważ towarzyszyć nam będą przez całe życie. Musimy nauczyć się z nimi żyć. Jedni z nas radzą sobie z nimi normalnie i są w stanie je opanować. Innym potrzebne jest wsparcie. Jeśli nie pomagają najbliżsi i przyjaciele, należy udać się do specjalisty- psycholog bądź psychiatra. W sytuacji gdy terapia nie przynosi pożądanych efektów, konieczne staje się włączenie środków farmakologicznych. Leki powinny być przyjmowane tylko i wyłącznie zgodnie z zaleceniami lekarza.

Leczenie zaburzeń lękowowych

Wśród najczęściej spotykanych metod radzenia sobie z lękiem oraz strachem znajdują się:

1. Aktywność fizyczna, a dokładnie wysiłek fizyczny (bieganie, pływanie, siłownia). Podczas wykonywania tych czynności przestajemy myśleć o lęku i strach, a jednocześnie podniesiony zostaje w naszym organizmie poziom serotoniny
2. „oswajanie” strachu i lęku, według przyjętych przez siebie metod
3. Racjonalizacja lęku i strachu 
4. Odpoczynek
5. „odcięcie” się od problemów i sytuacji, które wywołują u nas lęk bądź strach

Jeśli wypracowane przez nas metody nie przynoszą ukojenia, powinniśmy poprosić o pomoc specjalistę.