Od czasu, kiedy z grupy zaburzeń psychicznych wyodrębniono jednostkę w przyszłości nazwaną schizofrenią, trwają poszukiwania czynnika etiologicznego tej choroby. Początkowo była traktowana przez Emila Kraepelina i Eugena Bleulera jako organiczna choroba mózgu. Badania przeprowadzone w następnych latach stały się podstawą do sformułowania różnych teorii etiologicznych. Obecnie bierze się pod uwagę rolę czynników: genetycznych, biochemicznych, wirusowych, neurofizjologicznych, neuropatologicznych, interakcji rodzinnych, wpływu środowiska.
Limfocyty pomocnicze T, uczestniczące zarówno w odpowiedzi komórkowej jak i humoralnej, rozpoznają antygeny w połączeniu z kompleksem MHC II. Limfocyty cytotoksyczne T potrzebują do określenia "obcości" bądź "swoistości" antygenów kompleksu MHC klasy I. Obce peptydy (np. produkty enzymatycznej degradacji białka wirusa) są rozpoznawane właśnie w kontekście tego układu. W badaniach u pacjentów ze schizofrenią poszukiwano charakterystycznych układów antygenowych z zakresu antygenów zgodności tkankowej, które mogłyby odpowiadać za rodzinne występowanie schizofrenii.
Stwierdzono dodatnią asocjację z antygenami klasy I C4 i Bf oraz korelację ujemną z antygenami klasy II DPB1 (w populacji belgijskiej) i DQR1 (u rasy czarnej) [39].
Badacze amerykańscy badali częstość antygenów układu HLA u 75 pacjentów ze schizofrenią, a następnie porównali je z danymi otrzymanymi z badań 3731 zdrowych ludzi. Stwierdzili statystycznie znamienny wzrost częstości występowania HLA A10, A11, A29 oraz statystycznie znamienny spadek występowania antygenu HLA A2 u pacjentów ze schizofrenią [22].
Wyniki dotychczasowych badań wskazują, że geny podatności na schizofrenię mogą znajdować się w niektórych regionach chromosomu 6, chromosomu 8 i chromosomu 22. Sprzężenie związane z krótkim ramieniem chromosomu 6 może wskazywać na udział procesu autoimmunologicznego w patogenezie schizofrenii [30].
Na podstawie uzyskanych badań nie można nadal jednoznacznie stwierdzić czy antygeny te warunkują zmienioną odpowiedź immunologiczną w wyniku której rozwija się schizofrenia, czy też są nośnikiem pewnej informacji genetycznej sprzyjającej w określonych warunkach biologicznych i społecznych zachorowaniu na schizofrenię.
W integracji odpowiedzi immunologicznej ważną rolę odgrywają interleukiny. Są to glikoproteiny, które regulują wzrost i dojrzewanie komórek biorących udział w reakcjach immunologicznych. U pacjentów ze schizofrenią istotne wydają się być interleukina 2 i interlekina 6.
Interleukina 2 wytwarzana jest przez zaktywowane limfocyty T. Pobudza syntezę receptorów dla interleukiny 2 i syntezę dalszych cząsteczek interleukiny 2, syntezę i wydzielanie interferonu gamma przez limfocyty T oraz powoduje różnicowanie limfocytów T do efektorowych komórek cytotoksycznych. W ośrodkowym układzie nerwowym wykazuje właściwości pobudzające przewodnictwo dopaminergiczne. Receptory dla tej cytokininy są obecne w tkance mózgowej, przy czym największe ich zagęszczenie obserwowano w hipokampie [39].
U pacjentów ze schizofrenią stwierdzono spadek produkcji interleukiny 2 i wzrost poziomu rozpuszczalnych receptorów dla tej interleukiny [31]. Wyniki te potwierdzili badacze niemieccy stwierdzając znacząco wyższy poziom rozpuszczalnych receptorów dla interleukiny 2 u pacjentów ze schizofrenią niż w grupie kontrolnej, dodatkowo obserwując wzrost ilości receptorów dla transferyny [16]. Także badacze angielscy, którzy badali produkcje interleukiny 2 przez stymulowane limfocyty u 49 pacjentów ze schizofrenią, stwierdzili jej obniżony poziom. Badania swoje poszerzyli analizując poziom interleukiny 2 w powiązaniu z oznaczeniem przeciwciał przeciw strukturom hipokampa. Niski poziom produkcji interleukiny 2 u pacjentów z wysokim poziomem przeciwciał przeciw strukturom hipokampa może sugerować aktualny proces autoimmunologiczny [40].
fot. ojoimages
Niestety wyniki badań nie są jednoznaczne. Baker, Masserano i Wyattni nie znaleźli różnic w poziomach rozpuszczalnych receptorów dla interleukiny 2 miedzy pacjentami a osobami zdrowymi [3]. Badacze irlandzcy zaobserwowali wręcz odwrotne zjawisko. Badanie objęło 39-osobową grupę, w skład której wchodziło 13 pacjentów z nie leczoną neuroleptykami schizofrenią,13 pacjentów w trakcie kuracji neuroleptykami oraz 13 osób zdrowych jako grupa kontrolna. Objawy kliniczne oceniano przy pomocy skal SAPS, SANS oraz BPRS. Stwierdzono znacznie wyższą produkcję interleukiny 2 u pacjentów nie leczonych w stosunku do grupy leczonej i kontrolnej. Dodatkowo zaobserwowano odwrotną korelację poziomu interleukiny 2 z objawami wytwórczymi. Badacze w swojej pracy sugerują, że może to być przejawem istnienia odmiennych biologicznie podgrup schizofrenii [20].
Oznaczano również poziom interleukiny 2 w płynie mózgowo-rdzeniowym w schizofrenii, stwierdzając jej podwyższony poziom. Mogłoby to wskazywać na rolę interleukiny 2 w patogenezie procesu autoimmunologicznego i nadczynności dopaminergicznej [31].
