Od czasu, kiedy z grupy zaburzeń psychicznych wyodrębniono jednostkę w przyszłości nazwaną schizofrenią, trwają poszukiwania czynnika etiologicznego tej choroby. Początkowo była traktowana przez Emila Kraepelina i Eugena Bleulera jako organiczna choroba mózgu. Badania przeprowadzone w następnych latach stały się podstawą do sformułowania różnych teorii etiologicznych. Obecnie bierze się pod uwagę rolę czynników: genetycznych, biochemicznych, wirusowych, neurofizjologicznych, neuropatologicznych, interakcji rodzinnych, wpływu środowiska.
Jednak i tu pojawiły się doniesienia o braku różnicy między poziomami interleukiny 2 w płynie mózgowo-rdzeniowym pacjentów ze schizofrenią i osób zdrowych [24].
Interleukina 6 jest wielofunkcyjną cytokininą wytwarzaną przez szereg komórek (fibroblasty, monocyty, komórki nabłonkowe, niektóre limfocyty), odgrywającą główną rolę w mechanizmach obronnych [26]. Wpływa na różnicowanie limfocytów T i limfocytów B, indukuje tworzenie receptorów dla interleukiny 2, stymuluje produkcję białek ostrej fazy przez wątrobę. W ośrodkowym układzie nerwowym stymuluje wzrost i przeżywalność neuronów, moduluje syntezę neurotrofin, indukuje gorączkę. Lokalna synteza tej interleukiny w ośrodkowym układzie nerwowym prawdopodobnie ma miejsce nie tylko w astrocytach czy komórkach mikrogleju ale i w naciekających komórkach układu odpornościowego, limfocytach, monocytach [26]. Zjawisko to odgrywa istotną rolę w procesach zapalnych, kiedy dochodzi do wzrostu przepuszczalności bariery krew-mózg. Zaobserwowany wzrost poziomu interleukiny 6 w chorobach bakteryjnych i wirusowych OUN takich jak zapalenie opon mózgowych, stwardnienie rozsiane, choroba Alzheimera, spowodował zainteresowanie tą cytokininą w przebiegu schizofrenii.
fot. ojoimages
U pacjentów ze schizofrenią stwierdzono wzrost poziomu interleukiny 6. Niejednoznaczne są doniesienia dotyczące okresu choroby w którym następuje podwyższenie tej interleukiny. Naudin sugeruje, że w okresie zaostrzenia objawów klinicznych [18] Ganguli, że w okresie remisji [29]. Polskie badania, prowadzone przez Rybakowskiego na grupie pacjentów ze schizofrenią paranoidalną i rezydualną wykazały podwyższenie poziomu interleukiny 6 w całej grupie [33].
Istnieją również doniesienia o braku różnic w poziomie inteleukiny 6 u pacjentów ze schizofrenią i ludzi zdrowych [3].
Wirusy mogą zaburzać pracę ośrodkowego układu nerwowego poprzez zaburzenie prawidłowego rozwoju komórek nerwowych jak również poprzez wzbudzanie procesów autoimmunologicznych. Dzięki badaniom prowadzonym na zwierzętach, stwierdzono możliwość wywołania zmian odpowiadających u ludzi schizofrenii, poprzez uszkodzenie w okresie perinatalnym struktury hipokamapa. Barbara Lipska wraz ze współpracownikami badała w oparciu o model zwierzęcy: nieprawidłowości rozwoju strukturalnego hipokampa, występowanie objawów w okresie pokwitania, dysregulacje przewodnictwa dopaminy w układzie limbicznym, zakłócenie czynności kory czołowej, upośledzenie reakcji na bodźce czuciowo-ruchowe, wrażliwość wobec stresu. W związku z neurotropizmem niektórych wirusów i możliwością selektywnego uszkodzenia komórek nerwowych, model ten budzi zainteresowanie w aspekcie hipotezy wirusowo-immunologicznej. Doświadczenie przeprowadzono na dwóch grupach szczurów z uszkodzonym hipokampem w 7 i 14 dniu po urodzeniu. Okres ten odpowiada u ludzi drugiemu trymestrowi ciąży uznanemu za szczególnie wrażliwy okres dla rozwoju ośrodkowego układu nerwowego. Zwierzęta były poddawane licznym testom przed i po okresie dojrzewania. Wczesne uszkodzenie hipokampa powodowało już przed okresem dojrzewania wystąpienie zachowania przypominającego negatywne objawy schizofrenii, podczas gdy "objawy pozytywne" pozostawały utajnione aż do późniejszego okresu życia [14].
Neurorozwojowa koncepcja schizofrenii nie stoi w sprzeczności z hipotezą wirusowo-immunologiczną. Czynnikiem uszkadzającym ośrodkowego układu nerwowego mogą być bowiem wirusy, zwłaszcza te charakteryzujące się neurotropizmem. Hipotezy te potwierdzają badania, że osoby z rozpoznaniem schizofrenii częściej rodzą się w miesiącach zimowych i wczesnowiosennych, kiedy to szczyt narażenia na jesienne infekcje wirusowe przypada na drugi trymestr ciąży. Badania Mednicka i wsp. nad pandemią grypy potwierdziły zwiększoną zachorowalność na schizofrenię dzieci matek, które miały możliwość ekspozycji na wirusa grypy [21]. Po epidemii grypy, jak dowiodły niektóre badania, następował wzrost częstości (o około 80-90%) urodzeń dzieci, które później zachorowały na schizofrenię [11]. Niektórzy badacze sugerują, że zjawisko to dotyczy tylko kobiet chorujących na schizofrenię.
