Agnozje porażeń prawostronnych są trudne do oceny z powodu braku mowy, ale są opisywane. Apraksje są też agnozjami ideo-intencjonalnych czynności motorycznych i dotyczą dominacji półkuli. Klinika neurologiczna demonstruje rozwarstwienie mózgowej czynności - agnozje są objawami dychotomii dwóch podmiotów w jaźni: ośrodków i ich symboli albo czynności odruchowej i pojęciowej, albo wirtualnej i świadomej. Bardzo złudnym jest układ pojęciowy nałożony na czynność mózgową, bo rozbudowuje, udoskonala i uwydatnia istniejące struktury nie budując własnych. Zostaje zamaskowana rola odrębności przez doskonałe wmontowanie i kontynuowanie świadomości na konstrukcji czuciowo-ruchowej i ułożonej piętrami. Scalona czynność tych dwóch podmiotów jest niejako dublowana, trudno rozróżnić złożenie - buduje się w nerwowej sieci taka sama i jedna postać jaźni. Jeśli się zdejmie świadomość, odsłoni się jaźń bez świadomości (opisane napady padaczkowe, agnozja wzrokowa, amnezja globalna, po amputacjach płatów skroniowych). Jeśli wyjmie się część jaźni, odsłoni się świadomość (wszystkie somatoagnozje).

Istnieje spektrum siły i miejsca blokowania dostępu do świadomości; w padaczce dużej zapada ciemna kurtyna i cała czynność nerwowa fizjologiczna jest odcięta od organizmu. Wraz z unoszeniem blokującej zasłony uwidaczniają się różnorodne napady, o różnych kombinacjach utrat albo zachowania: ruchomości, czucia, świadomości, jawy, pamięci, z drgawkami albo bez drgawek. W miarę zmniejszania obszaru blokowania zwiększa się przejrzystość czynności; zaczyna świtać jawa i budzi się czynność jaźni - stan ten odpowiada różnym kompleksom częściowych napadów skroniowych. W napadach histeropodobnych, w konwersji ataków prawdziwych do ataków czynnościowych [9] istnieje naprzemienne przeplatanie stanów świadomych i bez świadomości. W klinice amnezji globalnej i agnozjach, przy pełnej odsłonie świadomości, ma miejsce blokowanie pamięci i ośrodków. W klinicznych obrazach ujawnia się narastanie albo zmniejszanie blokowania, ale jednocześnie daje się zauważyć blokowane układy i ośrodki nerwowej czynności, które są w różnej kombinacji uszkadzane. Sądzi się, że sieć korowo-podkorowa jest bardziej zróżnicowana i tworzy specyficzne systemy, jak np. czynność uwagi i jawy [19, 20]. Wyróżnia się dziś trzy główne systemy dopaminergiczne: meso-limbiczny, meso-korowy i nigro-prążkowy [12]. Istotne są struktury pamięci ukrytej i w układzie hipokampa jawnej. U człowieka system świadomości. Z reguły bloki się nakładają, są o różnej sile i utrudniają wyłowienie układu, którego dotyczą. Zamazują oddzielne systemy, a kliniczne objawy komplikują. Dziś znamy zaledwie kilka w zarysie, zapewne jest ich więcej i są bardziej specyficzne i złożone dla poszczególnych czynności. Czynność pojęciową należy rozważać nie jako najwyższą czynność mózgu powstałą ze scalenia ośrodków, ale jako jeszcze jedną czynność układową, która do tworzenia jaźni wnosi świadomość i może być (jak czynność wszystkich ośrodków i układów) wykluczana lub blokowana [18].

fot. pantherstock

Układy czucia, ruchu, wzroku, słuchu, węchu, pamięci, jawy itd. świadomości, z których poszczególne (w zależności od gatunków) dominują, nie tworzą między sobą hierarchii coraz wyższej działalności. Najwyższa czynność jednego układu czy ośrodka nie wynika z czynności innego, albo pozostałych, lecz stanowi własną, zamkniętą w obrębie swego atrybutu. Kaskadowa budowa danego ośrodka czy systemu składa się z wielopiętrowych poziomów układających na osi nerwowej coraz wyższe uorganizowanie, ale kończy się najwyższym poziomem czynności charakterystycznej dla tego ośrodka czy systemu, a nie inną funkcją. Sieć nerwowa danego układu czy ośrodka, pomimo powiązań z innymi, spełnia rolę specyficzną tylko swego układu, albo ośrodka na wszystkich poziomach ich integrowania. Ośrodkowe czy układowe najwyższe funkcje korowe, łącznie ze świadomością, integrują się na tym samym poziomie, nie tworząc dodatkowych czy wypadkowych innych czynności poza swoimi, i rozbudowują jaźń horyzontalnie, nie zmieniając profilów swoich systemowych czy ośrodkowych funkcji. Taka hipoteza tłumaczy naczelne objawy patofizjologii mózgu, daje możliwości ustalenia mechanizmu powstawania konfabulacji, halucynacji, urojeń i wyjaśnia zaoszczędzanie czynności pojęciowej przy katastroficznych uszkodzeniach innych układów w patologii mózgu. Natomiast koncepcja zakładająca, że czynność świadoma jest nadrzędną pochodną scalenia wielomodalnej czynności (na wzór wielopiętrowych cybernetycznych modułów), nie tłumaczy, dlaczego zostaje zachowana i nieuszkodzona świadomość, jeśli ulegają uszkodzeniu ośrodki, które mają decydować o powstawaniu świadomości. Jak może zaistnieć na szczycie działalności nerwowej osi jakaś czynność, gdy ulegnie zniszczeniu jej konstrukcja- Z rozważań różnych postaci agnozji wynika, że żaden z ośrodkowych czy systemowych atrybutów nie tworzy czynności pojęciowej (oprócz układu świadomości) i przy ich zniszczeniu czy zablokowaniu pojęciowa czynność poznawczo-twórcza nie zanika.

Istnieje pytanie: w jaki sposób zostaje uzupełniony materiał danych, złożony w mózgowym ośrodku, który ulega wraz z nim zniszczoniu (zablokowaniu)- Dokładnych powiązań w działaniu milionowych zespołów neurocytów jeszcze nie znamy, ale pewne ogólne mechanizmy są wiadome.